آیا انتساب لامیة العرب به شنفری درست است؟

Abstract

شنفری (اوایل قرن 6 میلادی) با گروهی از دوستانش چون تأبط شرا و غیره در تاریخ ادبیات دورة جاهلی به شاعران صعلوک معروفند و از راه غارت و چپاول روزگار می­گذراندند. از شنفری دو قصیدة بلند و مشهور روایت شده است: یکی تائیه و دیگری لامیة العرب. لامیة العرب در ادب عربی، به منزلتی دست یافته که با معلقات برابری می‌کند. لامیه، نمونة کامل شعر دورة بدوی گری است و از جلوه­های شهرنشینی و نوش­خواری بدور است. شنفری در این قصیده، به آوارگی، فقر، غارت در شب­های سرد، عدم خضوع در برابر خواری، برگزیدن جانوران وحشی بر اهل و قبیلة خود، بسنده کردن به قوت اندک، بردباری در برابر گرسنگی شدید، شجاعت و انتقام­گیری، افتخار کرده است. از آنجا که لامیة العرب از دورة جاهلی تا قرن دوم هجری، دهان به دهان نقل شده بود و در بیشتر مجموعه­های ادبی ثبت نگردیده بود، ابن ­دُرید (م 321 هـ) از قدما و یوسف خلیف و کرنکو از معاصران در انتساب آن به شنفری تردید کردند، و در مقابل، بروکلمان، جرج یعقوب، عبدالحلیم حفنی، فؤاد افرام بستانی و امیل بدیع یعقوب از انتساب لامیه به شنفری دفاع کردند. نویسندگان در این مقاله می­کوشند با بررسی و تحلیل آراء ناقدان به این پرسش پاسخ دهند که آیا انتساب لامیة العرب به شنفری درست است؟