آرایه‌های قرآنی در شعر ابوالعتاهیه

Abstract

ابوالعتاهیه شاعر برجسته و مبتکر فن زهدیات در عصر عباسی به نحو بارز و چشمگیری تحت تأثیر اعجاز بیانی قرآن کریم قرار گرفته و از فنون بلاغی و آرایه‌های قرآنی در سروده‌هایش بهرة فراوان برده است. تأثیرپذیری ابوالعتاهیه از قرآن کریم شامل همة ابعاد واژگانی، ترکیبی، بلاغی، موسیقایی و مضمونی است، امّا آنچه در شعر وی بیش از همه به چشم می‌خورد آرایه‌هایی است که فرم و مضمون آنها از قرآن کریم اقتباس شده که از آن جمله می‌توان به آرایه‌های تشبیه، استعاره، کنایه و انواع اقتباس اشاره کرد. تأثیرپذیری ابوالعتاهیه از قرآن کریم را می‌توان بر اساس تناص یا بینامتنی از نوع «نفی متوازی» قلمداد نمود که بیانگر اوج تأثیرپذیری این شاعر از قرآن کریم است.