مدل ساختاری روابط بین معنویت با سلامت‌روان و اضطراب مرگ: نقش میانجی گری منبع کنترل و حمایت اجتماعی

Abstract

با توجه به افزایش جمعیت سالمندان ایرانی، بررسی تعیین­کننده­های سلامت­روان و اضطراب مرگ آنها ضرورت می­یابد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل ساختاری روابط بین معنویت با سلامت‌روان و اضطراب مرگ: نقش میانجی‌گری منبع کنترل و حمایت اجتماعی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر، زنان و مردان سالمند شهر تهران بودند که 350 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسش‌نامه‌های معنویت پارسیان و دونینگ، سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر، اضطراب مرگ تمپلر، منبع کنترل لوینسون و حمایت اجتماعی واکس، فیلیپس و هلی پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از مدلیابی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS و AMOS تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد معنویت، منبع کنترل و حمایت اجتماعی، سلامت‌روان و اضطراب مرگ را پیش‌بینی می‌کنند. تمام ضرایب مسیر به غیر از ضریب رگرسیون بین منبع کنترل درونی بر اضطراب مرگ از نظر آماری معنادار بوده و معنویت علاوه بر تأثیر مستقیم، از طریق متغیرهای میانجی بر سلامت‌روان و اضطراب مرگ سالمندان تأثیر داشت. حمایت اجتماعی تأثیر مستقیم بر سلامت‌روان و اضطراب مرگ داشت اما تأثیر منبع کنترل‌درونی بر اضطراب مرگ تأیید نشد. متغیرهای پیش‌بینی‌کننده بر 41 درصد از واریانس سلامت عمومی و 19 درصد از واریانس اضطراب مرگ اثر غیر مستقیم داشتند. منبع کنترل درونی و حمایت اجتماعی به صورت نسبی رابطه بین معنویت با سلامت‌روان و اضطراب مرگ را میانجی‌گری می‌کنند. مدل با داده‌های مشاهده شده برازش مطلوب داشت. رشد و تقویت منبع‌کنترل‌درونی، حمایت اجتماعی و معنویت از جمله روش‌های مناسب برای پبشگیری و کاهش آسیب‌پذیری نسبت به مشکلات سلامت‌روان در سالمندان است. بهتر است این متغیر‌ها برای کاهش اضطراب مرگ در سالمندان و نیز بهبود بهزیستی روان‌شناختی آنها مورد توجه قرار گیرند.