بررسی و تحلیل باستان‌شناختی محوطه شهریری استان اردبیل

Abstract

عصر مفرغ متاخر و آهن I از نظر فرهنگی نشانگر تحولاتی بسیار مهم در ساختار فرهنگ مادی و معنوی مردمان ساکن فلات ایران است. شناخت و استفاده از آهن در این دوره به مثابه کشف عظیمی بود که در تمام زوایای زندگی بشر آن روز سایه افکند. زمینه­های ایجاد امپراطوری­های گسترده در پی این دوره بر پایه­های جامعه­ای استوار گشت که با سپری­کردن عصر آهن، پتانسیل جهانی شدن یافته بود؛ لذا می­توان این برهه را دوره آغاز تاریخی ایران نامید. یکی از شاخص­ترین و مهم­ترین محوطه­های نشانگر این تحولات در شمال­غرب ایران، محوطه باستانی شهریری در مشکین شهر استان اردبیل است که در طی بررسی­های چالز برنی شناسایی شده و طی سه فصل کاوش باستان­شناختی طی سال­های 1382،83،84 به سرپرستی نگارنده (علیرضا هژبری نوبری) با هدف شناسایی فرهنگ­های عصر آهن حوزه شرقی شمال­غرب ایران مورد مطالعه قرار گرفت. در این محوطه می­توان شاخصه­های فرهنگی عصر آهن حوضه شرقی شمال­غرب را در بستر فرهنگی پیوسته­ای مطالعه نمود. وجود قلعه­ی استحکاماتی با بهره گیری از موانع طبیعی دفاعی، گورستان­ پراکنده در اطراف محوطه و فضای آیینی همراه با سنگ افراشت­های انسان ریخت از مهمترین قسمت­های شناخته شده­ی حاصل از کاوش­های باستان شناختی محوطه شهریری می­باشد. نتایج مطالعات انجام یافته در قلعه شهریری نشان می­دهد که شکل­گیری محوطه از اواخر دوره مفرغ میانی و مفرغ متاخر بوده و نمود باستان شناسی این دوره معبد اولیه و استقرار­های کوچ­ نشینی است. توسعه محوطه در دوره آهن بوده و نمود باستان شناسی آن قلعه استحکاماتی، معبد شهریری و گورستان وسیع می­باشد.