بررسی انواع تقارن و الگوهای تقارن در نقوش برجسته تمدن هیتیت

Abstract

تقارن یک ابزار تحلیلی است که پیرامون شناخت روابط میان فرهنگی و مقایسۀ اشیاء هنری مورد استفاده قرارگرفته و از دهۀ 1900م. در علم باستان­ شناسی و با مطالعه بر سفال آغاز شده است. فرهنگ­ های متفاوت (ادوار تاریخی مختلف) اولویت­ ها و سلایق تقارنی متفاوتی دارند. تغییر فرهنگ در تغییر اولویت­ های تقارن و یا حضور نوع جدید الگوی تقارن منعکس می­ شود. هدف از این پژوهش، مطالعۀ تغییر و یا استمرار فرهنگ در ادوار تاریخی تمدن هیتیت بر اساس الگوی تقارن است. پژوهش حاضر با روش مبتنی بر مطالعۀ منابع مکتوب و بررسی مجسمه‌سازی و نقوش برجسته تمدن هیتیت با رویکرد ریاضی الگوی تقارن نشان می ­دهد که نخستین نشانه‌های به­ کارگیری تقارن در هنر نقش ­برجسته این تمدن، در دورۀ پادشاهی بزرگ هیتیت بوده است. در این دوره شاهد حضور انواع تقارن انتقالی، دورانی، بازتابی و دوطرفه در نقوش هستیم که به نظر می ­رسد کاملاً آگاهانه، غیر تصادفی و باهدف مشخصی به‌کار رفته‌اند. حضور نوع جدید الگوی تقارن در دورۀ هیتیت جدید احتمالاً نتیجۀ تغییر فرهنگ به­ دلایل تغییر شرایط زیست­ محیطی و یا الگوی استقراری است.