تأملی بر مسئله شهر و شهرنشینی در دورة هخامنشی در فارس مرکزی

Abstract

مسئله شهر و شهرنشینی ازنظرگاه­ های گوناگون در هر یک از حوزه­ های انسان­ شناسی، جامعه ­شناسی و باستان­ شناسی قابل موشکافی است. این مقاله با تکیه‌بر یکی از این مبانی نظری مبنی بر ارتباط مستقیم نوع بافت سیاسی‌ـ‌اجتماعی جامعه با شهر و فرم آن بحث می‌کند که زمینه شکل‌گیری شهر و رشد شهرنشینی در فارس مرکزی در دورة هخامنشی علی‌رغم ظرفیت ­های زیست ­محیطی مناسب آن به دلیل ساختار اجتماعی فارس مرکزی، دستگاه سیاسی سیار هخامنشی و بافت جمعیتی دامدار منطقه فراهم نشده بود. مدارک موجود نشان می‌دهد رشد و شکوفایی منطقة فارس مرکزی متعاقب تأسیس شاهنشاهی هخامنشی به‌رغم عملیات ساختمانی بی‌سابقه در تخت جمشید اساساً در راستای ایجاد شهر و شکل‌گیری ساختار شهرنشینی نبوده است. نتایج تحقیقات میدانی یک دهة اخیر در دشت تخت‌جمشید نیز آشکار می‌سازد که برخلاف تصور کاوشگران این مکان، نه‌ تنها اطلاق عنوان شهر بر این آثار هنوز زود است، بلکه وجود یک چشم‌انداز شهری را بیش‌ازپیش به چالش می‌کشد.