بررسی تعدادی از اثرمهرهای حیوانی دوره‌ی آغازایلامی محوطه‌ی سفالین پیشوا، استان تهران

Abstract

یافته‌های فرهنگی به‌دست آمده از کاوش محوطه سفالین باعث افزایش بانک اطلاعاتی باستان‌شناسی دوران آغاز‌تاریخی با تمرکز بر بعد نظارت اقتصادی، هنری، فرهنگی و آیینی این دوره به‌ویژه آغازایلامی شده است؛ دوره‌ای که ما شاهد پیشرفت در فنّاوری در بسیاری از صنایع و هنر آن به‌ویژه در مُهرسازی هستیم. مهم‌ترین هدف این پژوهش مستندسازی نقش‌مایه‌های حجمی‌حیوانی اثرمهرهای به‌دست‌آمده از این محوطه به‌عنوان بخشی از هنر مهرسازی و در پی آن شناسایی سبک و روش خلق نقش‌مایه‌ها برروی مهرهای موردمطالعه است. مهم‌ترین پرسش‌ها در این پژوهش به این ‌ترتیب می‌باشند: گونه‌های نقش‌مایه‌های با صحنة حیوانی چیست؟ انواع کاربرد اثرمهرها چیست؟ در قالب کدام‌یک از سبک‌های هنری این دوره قرار می‌گیرند؟ نقش‌مایه‌ها در بازخوانی اجتماع این محوطه در دوره‌ی زمانی موردمطالعه به‌صورت یک مرکز مستقل چه کمکی می‌کنند؟ اثرمهرها، وارادتی و یا بومی این مرکز هستند ‌؟ روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق به ‌شیوه‌ی میدانی، شاملِ مشاهده، ثبت‌و‌ضبط، طبقه‌بندی و در مرحلة اسنادی، شاملِ مطالعة تطبیقی و مقایسه‌ای نمونه‌های مختلف است. اثرمهرهای مورد مطالعه با‌ توجه‌ به گونه‌های مختلف سبک کار و خلق نقش‌مایه‌ها باعث تمایز در جنبه‌های فرهنگی با سایر فرهنگ‌های هم‌افق خود شده است. این تمایزات در عین‌ تشابهات هنری به‌ویژه با بین‌النهرین، خود سبب سبک خاص مهرسازی شده است. دوره فرهنگی-تاریخی اثرمهرهای مجموعه، نخستین پایه‌های هنری و آغازنگارشی جامعه‌ی شهری با سطح بالا و پیشرفته در ایران باستان است. بخشی از نقش‌مایه‌ها و نیز کاربردشان نشان از ساخت و استفاده‌ی مهر در این محوطه می‌باشد.