بررسی چند امکان برای تعیین هویت دو سوار ساسانی در نقش‌برجسته‌ی فیروزآباد

Abstract

به‌غیر از شخص شاه هویت دیگر افراد حاضر در ‌نقش‌برجسته‌های ساسانیان همواره محل مناقشه بوده است. مقاله­ی حاضر یکی از این مناقشات را درباره­ی هویت دو سوار ساسانی حاضر در ‌نقش‌برجسته‌ی فیروزآباد ­1 و به‌تبع آن در دیگر نقش‌برجسته‌‌های اردشیر یکم دنبال می‌کند. تلاش شد تا با مبنا قراردادن «مفهوم نشان‌شناسانه»concept) (‌heraldic­نوری تازه بر تیرگی مباحث تبارشناسانه ساسانیان متقدم افکنده شود. پژوهش اخیر تا آنجا که در بضاعت علمی نگارنده بود، به یاری مـتون تـاریخی به­ویژه منابع عـربی، شواهد سکه‌شناختی و تحلیل‌های دیـداری از آرایه‌های به‌احتمال مرتبط با رتبه اشخاص صورت گرفت. هرچند در پاره‌ای مواضع، نگارنده به­رغم میل باطنی خود و به سبب قلّت یا موجود نبودن شواهد تاریخی، ناگزیر از حدس زدن برای وقایع تاریخی شد. فرض‌های اساسی این مقاله، یکی بسیار وامدار بودن ساسانیان متقدم به اشکانیان متأخر در جوانب متعدد سیاسی و فرهنگی بوده و دیگری وجود نوعی سامانه نشان‌شناسانه در دو دورۀ پیش‌گفته است. همچنین مشخص خواهد شد که یکی از پذیرفته‌ترین فرضیات مربوط به تعیین هویت یکی از سواران ساسانی در ‌نقش‌برجسته‌ی فیروزآباد 1، با پاره‌ای از شواهد دست‌اول تاریخی دچار تناقضات اساسی است.