بررسی باستان‌شناسی قلعه ایرج ورامین؛ تاریخ‌گذاری و کاربری

Abstract

قلعه ایرج، با حدود 190 هکتار وسعت، یکی از محوطه­های تاریخی مهم ایران در دشت تهران است. تاکنون مطالعات پراکنده­ای راجع­به این محوطه انجام‌ پذیرفته که هیچ‌گاه نتوانسته است آن‌چنان‌که باید، ابعاد تاریخی و باستان­شناسی قلعه ایرج را شناسایی کند. تمامی مطالعات پیشین، تنها بر مشاهدۀ داده­های سطحی محوطه و بقایای معماری حصار مبتنی بوده است؛ از این‌رو، نمی­توان با اطمینان درخصوص برخی از ابعاد باستان­شناسی قلعه ایرج، اظهارنظر دقیقی ارائه داد؛ ازجمله این­که، قلعه ایرج در چه برهه­ای از تاریخ ایران ساخته‌ شده و به‌واقع چه کاربری­ای داشته است؟ در نوشتار حاضر تلاش می­شود با تحلیل داده­های باستان­شناسی یافت­شده از بررسی­ها و کاوش محوطه به همراه متون تاریخی منطقه، ضمن فهم بهتر قلعه ایرج در بافت تاریخ دشت تهران، به دو پرسش کلیدی محوطه، «تاریخ» و «کاربری» قلعه ایرج، پاسخ داده شود.