اخلاق در باستان‌شناسی؛ تبیین، بررسی و نقد اخلاق در تئوری و عمل باستان‌شناسی ایران

Abstract

انسان، اساساً موجودی اخلاقی است که در فرآیند زمان، جنبه­های اخلاقی آن نمود پیدا کرده است. امروزه با جمع­گرایی و فعالیت‌های جمعی، خواست فطری آدمی به شکل دیگری در امور و فعالیت‌های شغلی و حرفه­ای جلوه­گر شده است که تحت عنوان «اخلاق حرفه­ای» از آن نام ‌برده می­شود؛ اخلاق حرفه­ای در تمامی دانش­ها، ضرورتی انکارناپذیر است که اصول مدون آن برای هر رشتة دانشگاهی تدوین‌ شده است؛ به ­طوری­ که فقدان آن در هر رشته­ای، به آن آسیب می­زند. در مجامع باستان‌شناسی جهان، نزدیک به سه دهه است که پژوهشگران حوزۀ باستان­شناسی کارهای خود را مبتنی بر اخلاق حاکم در این حرفه پیش می­برند. با وجود این، دانش باستان­شناسی ایران که عمری هفتادساله دارد، اخلاق حرفه­ای را در آموزش و عمل تجربه نکرده­است! هدف این مقاله، علاوه بر تبیین جایگاه اخلاق در باستان­شناسی جهان، نشان دادن فقدان جایگاه اخلاق حرفه­ای در آموزش و عمل باستان­شناسی ایران است. این پژوهش با رویکردی انتقادی، موضوعاتی همچون اهمیت اخلاق، پیشینه و چارچوب اخلاق در باستان­شناسی، اخلاق در تئوری و عمل باستان‌شناسی ایران را نقد و بررسی کرده است.