زیبایی‌شناسی اسلامی در طرح فرش یلمه

Abstract

در این مقاله، به بررسی تجلی اصول زیبایی اسلامی در طرح و نقش قالی یلمه پرداخته شده است. در این ارتباط، محیط زندگی، فرهنگ و اعتقادات به عنوان عمده‌ترین عوامل مؤثر بر نقوش قالی یلمه مورد توجه و کنکاش قرار گرفت. با توجه به نظر برخی از محققان در زمینه‌ی قالی یلمه مبنی بر نزدیکی دستبافت‌های این ایل به ایل بختیاری و همچنین باقی ماندن این دستبافت‌ها در چارچوب سنّت قشقایی، نقوش این قالی مورد بررسی قرار گرفت. هدف اساسی این مقاله، بررسی زیبایی‌شناختی طرح‌ها و نقوش قالی یلمه و ارزش‌های بصری نقوش در طرح این قالی بوده که سبب زیبایی در این بافته شده‌ است. این تحقیق با استفاده از روش توصفی مطالعه‌ی کتابخانه‌ای و رجوع به اسناد و منابع دیداری مرتبط با آن و مطالعه‌ی میدانی و مصاحبه با فعّال‌ترین تولید کننده‌ی دستبافت‌های این ایل در مرکز بروجن صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که دستبافت‌های این ایل علی‌رغم نزدیکی به ایل لر بختیاری، هنوز در چارچوب سنّت قشقایی است و در بافت آنها از یک طرح و الگوی خاص به استمرار و بی کم و کاست استفاده شده و از آنجایی که قالی در عشایر به گونه‌ای تصویری از زندگی ساده عشایری، باورها، محیط زندگی و فرهنگ انسان‌های کوچ‌رو می‌باشد، لذا قالی یلمه نیز از این امر مستثنی نبوده و بافندگان آن نیز هر چه در دل طبیعت دیده‌اند در قالی‌های خود بافته‌اند و یا آنچه را در باورهای خود پرورانده‌اند به تصویر کشیده‌اند. از این رو از میان عوامل متفاوت در شکل‌گیری این هنر می‌توان به سه عامل کلی یعنی طبیعت، فرهنگ و اعتقادات اشاره کرد.