بررسی تطبیقی حرکت در نگاره‏هایی از نسخه خاوران نامه (۸۸۱ ه.ق) از مکتب شیراز با نسخه‏ی خمسه‌ی تهماسبی (۹۴۵ - ۹۴۹ ه.ق) از مکتب تبریز

Abstract

یکی از روش‌های شناخت ویژگی‌های نقاشی ایرانی، مطالعه و بررسی تطبیقی نسخ نگارگری دوره‌های مختلف با یکدیگر است. مطالعات تطبیقی علاوه بر شناخت ویژگی‌های کلی اثر، جو حاکم بر هنرمندان هر دوره و هویت آنان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. تاکنون محققین و مستشرقین بسیاری نگاره‌های نسخه‌های خطی دوره‌ی شاه‌تهماسب را مورد مطالعه قرار داده‌اند، ولی در این میان کمتر به نگاره‌های مکتب شیراز خصوصاً نسخه خاوران نامه پرداخته‌شده است.<br /> این مقاله به بررسی تطبیقی و تحلیلی عنصر حرکت در نگاره‌هایی از آثار خاوران نامه و خمسه‌ی تهماسبی از دو دوره مکتب نگارگری(مکتب شیراز و مکتب تبریز دوم) می‌پردازد. نگاره‌های منتخب دارای وجوه چشمگیری از منظر بحث حرکت هستند. بررسی تحلیلی و تطبیقی نگاره‌ها ما را با ویژگی‌های بصری این دوران آشنا می‌کند.<br /> این مقاله فرضیه ذیل را به اثبات می‌رساند که اگرچه عنصر حرکت در نگاره‌های هر دو نسخه خاوران نامه و خمسه تهماسبی وجود دارد ولی دارای تفاوت‌های ساختاری است و این که نقش سفارش‌دهندگان و حامیان هنری بر تفاوت نگاه هنرمند در خلق آثار این دوران یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بود.<br /> در زمینه پیشینه پژوهشی این مقاله کار منسجم و مدونی تاکنون انجام نگرفته است و این مطالعه تطبیقی در حد خود کاری نو است که با بهره‌گیری از مطالعات تحقیقی در حوزه‌های دیگر هنر اسلامی به انجام رسیده است.