آموزش عالی و توسعۀ اقتصادی: مطالعۀ تطبیقی کشورهای منتخب جهان

Abstract

تأثیر آموزش عالی بر توسعه موضوعی انکارناپذیر است؛ اما به‌ نظر می‌رسد صرف افزایش لجام‌گسیخته و بدون برنامۀ مؤسسات آموزش عالی و تعداد دانشجویان، زمینه‌‎ساز دست‌یابی به توسعه نیست. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ بین شاخص‌های کمی (کمیت آموزش کمی) و کیفی (کارآیی و برابری) آموزش عالی با توسعۀ اقتصادی میان 78 کشور منتخب جهان است. پشتوانۀ نظری این پژوهش، بر نظریه‎‌های سرمایۀ انسانی، توسعۀ انسانی و رویکردهای مرتبط با بازده سرمایه‌گذاری در آموزش متکی است. این پژوهش به‎‌لحاظ روش‎‌شناسی با اتکا به پارادایم اثباتی و با استفاده از تحلیل ثانویۀ داده‌های طولی بین سال‌های 2010-2016 انجام شد. نتایج نشان دادند گسترش آموزش عالی از شروط لازم برای دست‌یابی به توسعۀ اقتصادی است نه شرط کافی. همچنین شاخص‌‎های کمی آموزش عالی در ترکیب متوازن با شاخص‌های کیفی نظیر کارآیی و برابری، ممکن است زمینه‌‎ساز توسعۀ اقتصادی شود؛ درنهایت، در دورۀ پساتوده‌ای برای تبیین توسعۀ اقتصادی، توجه به شاخص‌های کیفی آموزش عالی، بستر و محیط گستردۀ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و غیره که دو نهاد آموزش و اقتصاد در آن فعالیت می‎‌کنند و همچنین ترکیب پیچیده‌‎ای از سایر عوامل ضرورت دارد.