تعارض کار و مادری: تجربۀ گذار به مادری زنان شاغل در شهر تهران

Abstract

مادرشدن همیشه یکی از نقش‌‌های اصلی و کلیدی زنان در جامعۀ ایران بوده است؛ اما در چند دهۀ اخیر با توجه به تغییرات نگرشی و افزایش گزینه‌‌های پیشرفت زنان ازجمله تحصیل و اشتغال، مادرشدن دیگر نقش اصلی و اجباری زنان شناخته نمی‌‌شود و آنان می‌‌توانند موقعیت‌‌های جایگزین را انتخاب کنند. هدف از این مقاله واکاوی معنا و ارزش مادری و تعارض کار و مادری بین زنان شاغل تحصیلکردۀ دانشگاهی است. پژوهش کیفی و داده‌‌ها ازطریق مصاحبۀ عمیق با 30 مادر20 تا 40 سالۀ شاغل با تحصیلات دانشگاهی ساکن در شهر تهران گردآوری و به شیوۀ تحلیل محتوای متعارف تحلیل شده است. نتایج مطالعه در پنج مقولۀ اصلی شامل حس منحصربه‌فرد مادری، مادری شیوۀ پذیرش اجتماعی و رهایی از ننگ نازایی، تغییر معنا و ارزش مادری، تصویر متناقض زن شاغل به‌‌‌منزلۀ مادر ایده‌آل و تعارض کار و مادری ارائه و دربارۀ آنها بحث شده است. در نتیجه‌‌گیری از مقاله می‌‌توان گفت معنا و مفهوم مادری در جامعۀ ایران با توجه به موقعیت‌‌های جدید اجتماعی زنان بازتعریف شده است. در این فرایند زنان شاغل به‌دلیل وجودنداشتن و اجرانشدن برنامه‌‌های دوستدار خانواده با هزینه‌‌های فرزندآوری و تضادهای نقشی شغلی و مادری روبه‌رویند.