تجربة همسران از فرایند بومی‌سازی تلفن همراه در زندگی مشترک: مطالعة داده‌بنیاد در شهر اصفهان

Abstract

تلفن همراه مناقشه‌برانگیز‌ترین تکنولوژی معاصر است که مرزهای خانواده را درهم‌شکسته و تغییرات چشمگیری در مناسبات، ارزش‌ها و هنجارهای خانوادگی ایجاد کرده است. در این پژوهش، بخشی از نتایج این فرایند باتأکیدبر نقش تلفن همراه در روابط بین همسران واکاوی شده است. با به‌کارگیری روش کیفی و رهیافت تئوری زمینه‌ای 24، مصاحبة عمیق در شهر اصفهان انجام شد و سپس داده‌ها با کدگذاری باز، محوری و انتخابی در الگویی پارادایمیک سامان داده شدند. «بومی‌سازی تلفن همراه»، مقولة هستة این الگو، فرایندی را به تصویر می‌کشد که همسران تلاش می‌کنند مصرف تلفن همراه را در راستای اولویت‌ها، ارزش‌ها و انتظاراتشان از زندگی مشترک تعدیل و تنظیم کنند. شرایط شکل‌دهندة این فرایند در سه دستۀ شرایط علّی (سرمایة اجتماعی بین همسران، مصرف چالش‌برانگیز تلفن همراه و روند زندگی مشترک)، زمینه‌ای (سرمایة اطلاعاتی همسران و جنسیت) و میانجی (ساختار خانواده، زمینه‌های پیش / پس از ازدواج و منش مذهبی همسران) قرار گرفتند. استراتژی‌هایی که همسران در این فرایند به کار می‌برند، در چهار مقولة استراتژی‌های پیشگیری از چالش، کنترل، مدیریت احساس نبود اطمینان و نجات اتاق خواب، دسته‌بندی شدند. پیامدهای این فرایند نشان می‌دهد تلفن همراه برحسب زمینة ارتباط پیشینی همسران، به تحکیم و تقویت ارتباط بین آنها کمک می‌کند یا به تشدید اختلاف‌ها و ناسازگاری‌ها منجر می‌شود. همچنین، تلفن همراه به حیطة وظایف و انتظارات زندگی مشترک وارد شده است و گاهی به تحکیم سلطة مردانه منجر می‌شود.