بازنمایی فرهنگ سیاسی در شعر کردی: تحلیل محتوای اشعار هژار و هیمن

Abstract

این مقاله با هدف نحوۀ بازنمایی فرهنگ سیاسی در اشعار کردی، اشعار عبدالرحمن شرفکندی (متخلص به هژار) و سید محمدامین شیخ الاسلامی موکری (متخلص به هیمن) را بررسی می‌کند. معیارهای اصلی انتخاب شاعران، مقبولیت اجتماعی و فرهنگی و جایگاه نخبگی بوده است. دوران حیات دو شاعر (1369-1300) دورۀ تجربۀ ظهور و توسعۀ مدرنیزاسیون و ناسیونالیسم در کردستان است و ادبیات این دوره مجرایی برای شناسایی تغییرات به‌وجودآمده در مناسبات فرهنگی و سیاسی اجتماع کردی است. در این پژوهش، از تحلیل محتوای آثار این دو شاعر بهره گرفته شده است که در فواصل زمانی 1320- 1369 سروده شده‏اند. نتایج پژوهش نشان می‏دهد ابعاد و مؤلفه‏های فرهنگ سیاسی سنت‏گرا، بازتابی بسیار اندک در اشعار مورد بررسی داشته است و چرخشی به سوی فرهنگ سیاسی تجددگرا دیده می‏شود. غلبۀ نگاه عاملیت‏گرایانه و بازاندیشانه به ساختار اجتماعی و فرهنگی مناطق کردنشین که بخشی از جامعۀ ایران است، تأکید بر ضرورت وجود مجاری نهادمند تغییرات مسالمت‌آمیز و خشونت‎زدایی از زندگی سیاسی از مشخصه‏های اصلی این اشعار محسوب می‌شود. در میان ابعاد و مؤلفه‏های فرهنگ سیاسی، بیشترین مشابهت به بعد نگرش به آزادی‏های فردی معطوف است. ابعاد عدالت اجتماعی و مشارکت سیاسی در اشعار هژار و ابعاد نگرش به جنسیت و نگرش به تغییرات اجتماعی و سیاسی در اشعار هیمن بیشتر بازنمایی شده است.