هویت اسلامی- ایرانی از دیدگاه نظریه آشوب و پیچیدگی

Abstract

در جهان امروز برخورداری از هویت‌های چندگانه ملی، محلی، بین‌المللی، دینی، شغلی، جنسیتی، حرفه‌ای، گروهی، قومی، زبانی و ... جزئی از اقتضائات زندگی اجتماعی است. این هویت‌های چندگانه و پیچیدگی آنها ما را متوجه این سؤال می‌کند که هویت اسلامی ایرانی در دوره حاضر تحت تأثیر چه عناصری قرار می‌گیرد و این عناصر چگونه به شکل‌گیری، شکوفایی و زوال این هویت منجر می‌شود. ما برای پاسخگویی به این پرسش، این فرضیه را به آزمون می‌گذاریم که هویت ایرانی - اسلامی تحت تأثیر عناصر متعامل گوناگون و بازیگران بیشمار، به صورت خودسازماندهی شده‌ای سامان می‌یابد و آسیب‌های آن به صورت خود ترمیمی درمان می‌شود. برای آزمون این فرضیه از نظریه آشوب که نظریه شناخت سیستم‌های پیچیده است، استفاده می‌کنیم. ما در این تحقیق به این نتیجه رسیدیم که عناصر هویت ساز نه به صورت هرمی، بلکه به صورت شبکه‌ای رفتار می‌کنند. وی‍‍‍‍ژگی‌های هویتی به صورت خودهمانندی در همه بخش‌های آن تکرار می‌شوند. هویت اسلامی - ایرانی به خودترمیمی می پردازد و به پدیده‌های بسیار کوچک که اغلب نادیده گرفته می‌شود، حساس است و همه این رفتارها به صورت خودسازماندهی شده‌ای صورت می‌گیرد و در نهایت اینکه برای سامان هویت اسلامی - ایرانی در این سیستم آشوبناک و پیچیده باید به این ویژگی‌ها توجه و مطابق آن برنامه‌ریزی و فعالیت کرد.