تحلیل مقایسه­ای اثرهای برنامه­های تلویزیون و کانال­های ماهواره­ای بر سرمایه اجتماعی دانشجویان

Abstract

مقاله حاضر به تحلیل مقایسه‌ای اثرهای استفاده از برنامه‌های تلویزیون و ماهواره و برخی متغیرهای رسانه‌ای اثرگذار بر سرمایه اجتماعی و ابعاد و مؤلفه‌های آن پرداخته است. چهارچوب نظری مورد استفاده در این پژوهش نظریه «کاشت» است که به وسیله جرج گربنر و همکارانش بسط و گسترش یافته است . هدف مقاله حاضر، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی افراد با میزان استفاده آنان از رسانه‌های جمعی داخلی و خارجی و برخی متغیرهای زمینه‌ای، مانند: جنسیت، محل سکونت خانواده، طبقه اجتماعی، رشته و مقطع تحصیلی دانشجویان و میزان مصرف رسانه‌ای، الگوی مصرف رسانه‌ای، میزان اعتماد رسانه­ای، میزان احساس ترغیب به مشارکت اجتماعی از سوی رسانه‌های جمعی، میزان احساس آگاهی­بخشی رسانه­های جمعی و نوع مصرف رسانه­ای بر اساس ترجیح مصرف تلویزیون یا ماهواره است. براساس نتایج پژوهش، در هر دو گروه مخاطبان تلویزیون و ماهواره، افرادی که از نظر الگوی مصرف رسانه­ای دارای مصرف کیفی هستند، از سرمایه اجتماعی بالاتری نسبت به مخاطبان دارای مصرف عامیانه برخوردار هستند. میزان سرمایه اجتماعی بینندگان عادی برنامه­های تلویزیون و ماهواره از مخاطبان پرمصرف بیشتر است. براساس ضرایب بتای متغیرهای مستقل مورد بررسی در تحلیل مسیر عوامل رسانه­ای اثرگذار بر سرمایه اجتماعی، متغیرهای میزان اعتماد رسانه‌ای، میزان مصرف رسانه­ای، نوع مصرف رسانه­ای، محل سکونت خانواده، جنسیت، میزان احساس آگاهی ‌بخشی رسانه­ها، میزان احساس ترغیب به مشارکت اجتماعی و سیاسی توسط رسانه­ها و الگوی مصرف رسانه­ای به ترتیب بیشترین تا کمترین تأثیر را بر سرمایه اجتماعی دانشجویان دارند.