تاملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی

Abstract

چکیده امروزه دنیای علم، به طور مداوم، با شتاب بالایی تغییرات عدیده‌ای را به خود می‌بیند؛ طوری که در همه‌ی زمینه‌ها و از جمله در حوزه‌ی روش‌های تحقیق نیز، این تغییرات محسوس است. با این حال، اگر مفاهیمی چون اعتبار و پایایی در حوزه‌ی روش‌شناسی، در دوره‌ی اثباتی با اصول و قوانین مشخص و جهان‌شمولی به کاربرده می‌شدند، در دوره‌ی پسا اثباتی امروزین که توجه به تحقیقات کیفی بیشتر از گذشته نمود پیدا کرده است، این اصول، حالت جهان‌شمولی خود را از دست داده‌اند. تأکید عده‌ای ازصاحب نظران حوزه‌ی تحقیق کیفی به کاربرد تکنیک‌های معمول اعتبار و پایایی حوزه‌ی کمی در پژوهش کیفی از سویی و تأکید گروهی دیگر بر تمایز این معیارهای مهم در تحقیقات کمّی و کیفی از سوی دیگر، دال بر این گسست در ارائه‌ی اصول عالمگیر در حوزه‌های مختلف، مخصوصا حوزه‌ی روش‌شناختی است. بر این اساس، مقاله‌ی حاضر در نظر دارد ضمن معرفی ماهیت روش‌های تحقیق کیفی به ایجاز و طرح مفاهیم اعتبار و پایایی در سنت آن، کاربرد اعتبار و پایایی را در تحقیقات کیفی روشن نماید.