سنخ‌‌شناسی تصویر از مرگ و فرایندهای رویارویی با آن؛ مورد مطالعه: شهروندان گیلانی

Abstract

مرگ امری پیچیده است و افراد از فهم محتوای آن عاجزند. یکی از دلایل مرگ‌‌‌هراسی، ناشناخته‌بودن و ابهام آن است. هدف این مقاله سنخ‌‌شناسی و فهم پدیدۀ مرگ بین مردم استان گیلان است و در آن، با تکیه بر روش‌‌ کیفی و نمونه‌‌گیری هدفمند از مصاحبه‌‌های نیمه‌‌سازمان‌‌یافته و فردی با 50 نفر از شهروندان استان گیلان استفاده شده است؛ سپس تحلیل مصاحبه‌‌ها به شیوۀ نظریۀ زمینه‌‌ای انجام شد. برمبنای یافته‌‌های پژوهش بیشتر مصاحبه‌‌شوندگان به جهان پس از مرگ باور داشتند؛ اما برخی روایت دینی و گروهی روایت اخلاقی از مرگ داشتند. از‌‌لحاظ ایماژ یا تصویر از مرگ نیز آنها به چهار گونه تقسیم شدند: آخرت‌‌اندیش، فنااندیش، ابهام‌‌اندیش و انطباق‌‌اندیش. دربارۀ دلایل مرگ‌هراسی نیز برخی مصاحبه‌شوندگان در گونۀ سازگارند و از مرگ هراسی ندارند؛ اما بعضی به دلایل پیامدی، برخی به ‌دلایل جدایی و گسست از این دنیا و گروهی دیگر به‌دلیل نداشتن شناخت و ابهامات ناشی از مرگ دستخوش مرگ‌هراسی‌اند. مفهوم مرکزی دلایل مرگ‌هراسی‌‌ در این پژوهش، «نیستی و ناشناختنی‌بودن مرگ» است.