بازنمایی زنان چادری در سریال‌های تلویزیونی ایران

Abstract

یکی از کارکردهای اساسی رسانه‌ها، بازنمایی واقعیت‌های جهان خارج برای مخاطبان است. تصویری که ما به‌مثابه یک مخاطب از پدیده‌های مختلف داریم، در موارد زیادی ناشی از تجربه مواجهه با گزارش‌ها و تصاویری است که به‌وسیله رسانه‌ها ارائه شده است. چادر به‌عنوان حجاب برتر مورد نظر دین مبین اسلام، یک پدیده فرهنگی در حوزة پوشش زنان است که در طول سال‌ها، در تلویزیون بازنمایی شده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که چادر در سال‌های پس از انقلاب اسلامی چگونه در سریال‌های تلویزیونی بازنمایی شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی، شخصیت‌های چادری 40 سریال از پربیننده‌ترین سریال‌های پخش شده از تلویزیون ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی مورد تحلیل قرار گرفته است. به این دلیل که واحد تحلیل در این پژوهش، «شخصیت» است، بر این اساس تعداد 107 شخصیت چادری این سریال‌ها، به‌صورت تمام شماری انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. برای تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات از نرم­افزار spss و آمار توصیفی و استنباطی (آزمون کای اسکور) استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که در سال‌های پس از انقلاب اسلامی تصویر مطلوبی از زنان چادری در تلویزیون ارائه نشده است، به‌طوری‌که زنان چادری یا اساساً حضور پررنگی در سریال‌های تلویزیونی ندارند یا اگر دارند اغلب دارای ضعف‌ها و مشکلات مختلفی هستند که در مقایسه با شخصیت‌های زن غیر چادری نمود پررنگ‌تری دارد. زنان چادری به‌گونه‌ای معنادار؛ مسن، بدون تحصیلات دانشگاهی، از طبقه متوسط و پایین جامعه، دارای مشکلات روحی و روانی و دارای چهره‌ای متوسط و زشت به تصویر کشیده شده‌اند. بر این اساس چادر، پوشش زنی معرفی می‌شود که احتمالاً کمتر مخاطبی تمایل به همذات پنداری و احیاناً الگوبرداری از او خواهد داشت.