پردازش پیام‌های متنی و زیرمتنی تلویزیون:تأثیر هدفمندی مخاطب و هماهنگی موضوعی میان پیام‌ها بر یادآوری

Abstract

<strong>توسعه‌ فنّاوری امکان پخش هم‌زمان پیام‌های چندگانه را بر صفحه نمایش فراهم آورده ‏است. پیام‌های متنی (پیام اصلی) و پیام‌های زیرمتنی (در قالب نوار رونده)، از نمونه‏های متداول این نوع پیام‏ها در تلویزیون هستند. با توجّه به محدودیت ذهن انسان برای پردازش اطّلاعات،</strong><strong> </strong><strong>این­که این‌گونه پیام‌های هم‌زمان</strong><strong> </strong><strong>توسط مخاطب پردازش می­شوند یا نه، محل سؤال است و اشتیاق اصحاب رسانه را برای ارسال پیام‌های چندگانه با مشکل روبه‏رو می‏کند. نظریه‏های پردازش دوگانه، به­ویژه مدل «کوشش درخور» نیز چنین معضلی را پیش‌بینی کرده‏اند. این پژوهش به مطالعه تجربی چگونگی تأثیر هدفمندی مخاطب (به عنوان عامل انسانی) در تعامل با هماهنگی موضوعی پیام‌های متنی و زیرمتنی (به­عنوان عامل رسانه‏ای)، بر میزان یادآوری اطّلاعات پیام­ها پرداخته است. تعداد 120 شرکت‌کننده در قالب چهار گروه 30 نفری، در موقعیت­های هدفمند/ غیرهدفمند، در معرض اَشکال مختلف پیام‌های متنی و زیرمتنی قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس داده‏ها نشان داد هدفمندی نقش مهمی بر یادآوری پیام‌های متنی و زیرمتنی دارد. همین‏طور، طبق نتایج حاصل از آزمون‏های</strong><strong> </strong><strong>«تی»</strong><strong> </strong><strong>وابسته و مستقل، هماهنگی و ناهماهنگی پیام‌های متنی و زیرمتنی بر میزان یادآوری اطّلاعات پیام در مخاطبان هدفمند و غیرهدفمند تأثیرات مختلف برجا گذاشت. به‌طور کلّی، هدفمندی بر میزان یادآوری افزود، اما متغیر هماهنگی موضوعی با توجّه به هدفمندی مخاطب، تأثیرات متعارض داشت. ادامه‏ مطالعه در این زمینه، به­ویژه در حوزه‏ رسانه­های نوینی که در آن‏ها با بیش از دو پیام رو‌به‌رو هستیم، توصیه می‏شود. </strong>