تحلیل نشانه‌شناختی اینفوگرافیک و موشن گرافیک‌های پخش شده از شبکه‌های تلویزیونی جمهوری اسلامی ایران در سال 1396

Abstract

مقاله بر آن است بر مبنای دو نظریه «چارچوب‌سازی» و «طرح‌ذهنی»، انواع اینفوگرافیک را به‌عنوان یکی از مؤثرترین راهکارها برای بهبود درک مخاطب و انتقال موفق پیام‌های رسانه­ای معرفی نماید.بر این اساس 37 اینفوگرافی‌ها و موشن‌گرافیک‌های پخش شده در برنامه‌های غیرنمایشی و غیرخبری شبکه‌های یک، دو، سه، چهار و پنج سیما طی سال 1396 به صورت تمام‌شماری، با رویکرد نشانه‌شناسی لایه‌ای و با استفاده از الگوی «سلبی» و «کاودری» بررسی و تحلیل شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد این شبکه­ها 37 اینفوگرافیک پخش کرده­اند که از این تعداد، 12 مورد ایستا، 19 مورد متحرک و 6 مورد چند رسانه­ای است. تحلیل نشانه‌شناختی آثار نشان می‌دهد، میزان استفاده از نشانه­های شمایلی بیشتر و موفق­تر بوده ولی نظام‌های نشانه‌ای به کار رفته، در تولید معنا موفق نبوده‌ و کمتر به جنبه­های دلالتی آن پرداخته­اند. از نظام نشانه‌ای تصویری استفاده مطلوبی نشده است و عموماً کارکردی تزئینی داشته‌اند. نظام نشانه‌ای کلامی بیش از هر نظام دیگر بر کل آثار سیطره دارد در حالی که کاربرد موشن یا اینفوگرافی ساده‌سازی مفاهیم پیچیده به زبان تصویر است. نسبت گفتار به گرافیک نامتناسب است، از شیوایی، سادگی و ایجاز برخوردار نیستند. در بعد نوشتاری نیز ناخوانا بودن واژگان، انتخاب نامناسب قلم به لحاط تناسب گرافیکی با کل اثر، آنها را در تولید معنا و جذابیت‌های بصری ناکام گذاشته است. در نشانه­های حرکتی، حرکت‌ها ناچیز و کارکردی معناساز ندارند. عموماً آثار از اهداف و کارکردهایی که بر یک اینفوگرافیک مطلوب مترتب است (اطلاع رسانی، رابطه بصری اثر و اطلاعات و ...)، کاملاً به دور بودند. البته استفاده مناسب از نشانه­های شمایلی، موسیقی مناسب، نریتورهای توانمند و پژوهش‌های برنامه‌ای را می­توان از نقاط قوت اینفوگرافی‌های پخش شده به شمار آورد.