بررسی مضامین خطبه سیاسی انوشروان و مقایسة آن با نهج‌البلاغه

Abstract

یکی از خطبه­ هایی که در مطالعات ایران­شناسی مورد غفلت قرار گرفته، خطبه ­ای سیاسی است که انوشروان در سال­های پایانی حکومت خود، پس از استقرار صلح و آرامش، بیان کرده است. این خطبه، بخش­های مختلفی دارد که محور اصلی آن، «مبارزه با هواهای نفسانی» یا «جهاد اکبر» است که در تعالیم اسلامی بسیار مورد توجّه قرار گرفته است. مصادیق هوای نفسانی که انوشروان آن­ها را عامل تزلزل حکومت می­داند، عبارت­ند از: سخن­ چینی، حسادت، تفرقه، ظلم و ستم و برای اشاره به خطر نفس از تعابیری چون «أعدی عدوّکم»، «أکبر أعداکم» و «عدوّکم الباطن» یاد می­کند. در مقابل اموری مانند رعیّت­دوستی، وحدت و اتّحاد، توجّه به نیازمندان، احترام به همسایگان، دوستی و محبّت، پایبندی به عهد و پیمان و... را موجب استحکام حکومت­ها می‌داند. هدف از پژوهش حاضر، معرّفی این خطبه و بررسی توصیفی - تحلیلی مضامین مشترک آن با <em>نهج­ البلاغه</em> است. .