بررسی تطبیقی مدایح نبوی در دیوان بوصیری و خاقانی

Abstract

اشتراک ادیبان اسلامی در ستایش پیامبر (ص) میراثی از تفکّر و عاطفۀ دینی مشترک است که بستری مناسب جهت مقایسۀ این نوع ادبی به ویژه میان تمدّن ایران و عرب را فراهم می­آورد. در این راستا، بررسی مدایح نبوی بوصیری، شاعر مصری و خاقانی شروانی که هر یک به دلیل فراوانی ابیاتشان در مدح پیامبر به نوعی افتخار شاعر پیامبر بودن خویش را به همراه دارند، جلوۀ محسوسی به پیوند ادبیّات این دو ملّت می­دهد. این دو شاعر، که به فاصلۀ کمتر از یک قرن با یکدیگر می­زیسته­اند، اشعار آن­ها از وجوه مشترک قابل ملاحظه­ای برخوردار است؛ وصف معجزات پیامبر (ص)، مقام و منزلت ایشان، ذکر مناقب و فضایل، ستایش اهل‌بیت (ع) و نیز توسّل و شفاعت از پیامبر (ص) از جمله محورهای یکسان آن­ها در مدح حضرت رسول است، با این تفاوت که بوصیری، شاعری موضوع­گرا بوده و در غالب موارد به شکلی جامع، مفصّل و با ذکر جزئیّات به بیان مطالب می­پردازد در حالی که خاقانی شاعری اسلوب­گرا بوده و اغلب توصیف­هایش صریح، کوتاه و موجز است. پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی تحلیلی به مقایسۀ مدایح نبوی موجود در دیوان بوصیری و خاقانی <br /> می­پردازد تا در خلال آن وجوه اشتراک و افتراق این دو شاعر نامدار در شیوۀ سخن­پردازی نمایان گردد.