اثر تنش کم‌آبی و کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سورگوم دانه‌ای

Abstract

گیاه سورگوم از جمله محصولات علوفه‌ای در تیره­ی غلات است که به دلیل سازگاری با شرایط خشک و راندمان بالا در مصرف آب، می‌تواند در شرایط خشک و تنش خشکی عملکرد مطلوبی داشته باشد. تحقیق حاضر طی دو سال زراعی 1395 و 1396 در خرم آباد روی گیاه سورگوم دانه‌ای اجرا گردید. آزمایش به­صورت کرت‌های خردشده- فاکتوریل با 4 تکرار و با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. فاکتور تنش از طریق قطع آبیاری در سه سطح، آبیاری نرمال- قطع آبیاری در مرحله رویشی و زایشی در کرت‌های اصلی بود. فاکتور فرعی به­صورت فاکتوریل به صورت کود زیستی در سه سطح، مصرف کود شیمیایی بر اساس آزمون خاک، مصرف کود زیستی ورمی­کمپوست و مصرف تلفیق ورمی­کمپوست و کود شیمیایی و با دو رقم سپیده و کیمیا در کرت‌های فرعی اجرا شد. ابتدا تجزیه واریانس مرکب انجام گرفت که به دلیل معنی‌‌دار نبودن اثرات سال و اثرات متقابل سال در فاکتورهای مختلف، تجزیه واریانس بر اساس میانگین دو سال انجام شد. نتایج حاکی از معنی­دار بودن تاثیر تنش و اثرات متقابل رقم با تنش و رقم با کود بر برخی صفات مورد اندازه‌گیری بود، به‌طوری‌که مشخص شد شاخص‌های کمّی، کیفی و فنولوژیکی گیاه سورگوم دانه‌ای در مرحله زایشی تحت تاثیر منفی تنش قرار گرفتند. از طرفی تاثیر کود ورمی کمپوست بر صفات مورد بررسی چشم­گیر و مثبت برآورد گردید. رقم سپیده به استثنای صفت نسبت پروتئین، در مقایسه با رقم کیمیا، دارای تمامی صفات برتری بود. عملکرد دانه در شرایط قطع آبیاری در مرحله رویشی در رقم سپیده حدود 8 تن و در رقم کیمیا 36/4 تن در هکتار برآورد شدند. اما، در اثر اعمال تنش در مرحله زایشی، عملکرد دانه برای رقم سپیده 67/7 تن در هکتار و برای رقم کیمیا 45/4 تن در هکتار به­دست آمد.