ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های گندم نان پاییزه

Abstract

تنش خشکی عامل اصلی کاهش عملکرد گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک می­ باشد. در این مطالعه، گروه­ بندی تحمل به خشکی 19 ژنوتیپ گندم متعلق به سه گروه حساس، بینابین و متحمل تحت سه شرایط آبیاری (عادی، تنش متوسط و تنش شدید) با استفاده از برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی مرتبط با تحمل به خشکی، از طریق تجزیه ­ی خوشه­ ای به روش UPGMA مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار پیاده شد و صفات ارتفاع بوته، وزن تر بوته، طول سنبله اصلی، طول ریشک، وزن خشک بوته، عملکرد دانه و محتوی نسبی آب برگ ژنوتیپ­ ها اندازه ­گیری شدند. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که تنش خشکی اثر معنی ­داری بر تمامی صفات مورد مطالعه، به ­جز طول ریشک، داشت. تنش خشکی موجب کاهش در اکثر صفات مورد اندازه­ گیری گردید و بیشترین کاهش در عملکرد دانه دیده شد. تجزیه ­ی خوشه­ ای ژنوتیپ ­های مورد مطالعه را در هر دو شرایط تنش، در سه گروه قرار داد. به ­طوری­ که ژنوتیپ ­های 15، 13، 12، 16 و 17 در شرایط تنش شدید خشکی در اکثر صفات مورد مطالعه میانگین کمتری را به خود اختصاص دادند. نتایج گروه­ بندی در شرایط تنش شدید خشکی نشان داد که خوشه ­بندی گروه دوم و سوم با نتایج برخی از تحقیقات پیشین مطابقت کامل داشته ولی در خوشه اول سه مورد عدم مطابقت با معرفی اولیه دیده شد. لذا، در شرایط تنش شدید خشکی گروه­ بندی اولیه، به ­خصوص در مورد اکثر ژنوتیپ­ های حساس و متحمل، صادق است.