تحمل به گیاه خواری شبیه سازی شده در علف‌هرز شنگ (Tragopogon graminifolius)

Abstract

توان گیاهان برای کاهش اثرات منفی حذف برگ (گیاه­ خواری) بر رشد آنها، تحمل گیاه­ خواری نامیده می ­شود. شنگ (<em>Tragopogon graminifolius</em><em>) </em>علف­ هرزی چندساله می­ باشد که در سرتاسر جهان گسترش دارد. به منظور بررسی اثر حذف برگ در شرایط بدون خسارت (کنترل)، 50 درصد حذف برگ در مرحله 10 برگی، 50 درصد حذف برگ در مرحله 20 برگی و 100 درصد حذف برگ در مرحله 20 برگی بر بقا و زیست توده نهایی شنگ آزمایشی در سال 1391 در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. نتایج نشان داد که تعداد برگ­ های فعال نهایی، تعداد گل و دانه، تعداد شاخه­ های جانبی و ارتفاع نهایی علف­ هرز شنگ در تیمار 100 درصد حذف برگ در مرحله 20 برگی به طور معنی­ داری کمتر از سایر تیمارها بود (<em>P</em><0.0001). این نتایج حاکی از آن است که با ایجاد تنش گیاه­ خواری و کاهش تعداد برگ، توانایی فتوسنتز و در نتیجه توان گیاه برای ادامه بقا و تولید اندام زایشی علف­ هرز شنگ کاهش یافته است. به­ علاوه، شدت و زمان اعمال تنش در اواسط دوره رشد گیاه اثرات منفی بر رشد زایشی این علف­ هرز داشت تا آنجا که تعداد دانه تولیدی در تیمار 100 درصد حذف برگ در مرحله 20 برگی 66.7 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. با کاهش مؤلفه­ های رشدی در علف ­هرز شنگ، زیست توده اندام ­های هوایی و زیرزمینی در تیمار 100 درصد حذف برگ در مرحله 20 برگی نیز به­ ترتیب 52.58% و 52.06% از تیمار شاهد کمتر بود (<em>P</em><0.0001). نتایج نشان داد که جمعیت این علف­ هرز چندساله علی ­رغم تحمل خسارت قادر به جبران بافت از دست رفته خود نمی ­باشد. این یافته به لحاظ پایداری این گیاه در زیستگاه­ های مختل شده از اهمیت اکولوژیک برخوردار است.