ارزیابی تحمل به خشکی اکوتیپ های شبدر یک ساله با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی

Abstract

به­منظور ارزیابی و شناسایی اکوتیپ‌های متحمل به خشکی شبدر یک­ساله، تعداد هفده اکوتیپ از گونه‌های شبدر به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، تحت دو شرایط تنش خشکی (دیم) و بدون تنش (فاریاب) در مزرعه تحقیقاتی ساعتلوی ارومیه مورد آزمایش قرار گرفتند. در این مطالعه عملکرد اکوتیپ­ها در شرایط بدون تنش (Y_p) و دارای تنش (Y_s) با استفاده از شاخص­های تحمل از جمله میانگین بهره­وری (MP)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره­وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، حساسیت به تنش (SSI) و تحمل تنش (STI)، ارزیابی شدند. اختلاف معنی‌داری میان اکوتیپ‌ها از نظر عملکردهای آبی و دیم دیده شد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای تحمل به خشکی و استفاده از آنها در مطالعات ژنتیکی و اصـلاحی بعدی می‌باشد. همبستگی بالاتر شاخص‌های MP، GMP، HM و STI با عملکرد اکوتیپ­ها در شرایط تنش و بدون تنش می­تواند به عنوان یک معیار ارزیابی تحمل به خشکی آنها به کار رود. در محیط دارای تنش و بدون تنش بیشترین عملکرد و بیشترین مقـادیر این شـاخص‌ها متعلق به اکوتیپ شماره 11 (<em>Trifolium resupinatum </em>L<em>.</em>) بــود. تجــزیه خوشــه­ای اکوتیپ‌های مقــاوم شمــاره 11، 2 و 13 مــــربوط به (<em>T. resupinatum </em>L<em>.</em>) و 8 و 10 مربوط به(<em>T</em>.<em> echinatum </em>L.) را در یک گروه و بقیه اکوتیپ‌ها را در گروه دیگر به عنوان اکوتیپ‌های حساس قرار داد. با توجه به این چهار شاخص و عملکرد بالا در محیط تنش و بدون تنش و همچنین نمودار چند متغیره­ی بای پلات، اکوتیپ شماره 11 (<em>T. resupinatum </em>L<em>.</em>) به­عنوان بهترین اکوتیپ متحمل به خشکی تشخیص داده شد.

بود