بررسی صفات زراعی و پایداری عملکرد تعدادی از ژنوتیپ‌های سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.)

Abstract

در پژوهش حاضر 15 ژنوتیپ سیب­زمینی (11 کلون به همراه چهار رقم شاهد Caesar، Luca، Savalan و Agria) در سه ایستگاه تحقیقاتی اردبیل، همدان و کرج، طی دو سال زراعی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طول دوره رشد و بعد از برداشت تعدادی از صفات زراعی از جمله ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلی در بوته، وزن غده در بوته، تعداد غده در بوته، متوسط وزن غده، عملکرد غده قابل فروش و درصد ماده خشک غده اندازه­گیری شدند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب، اثر اصلی ژنوتیپ برای کلیه صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار به‌دست آمد. اثر متقابل سال×مکان برای کلیه صفات مورد مطالعه به جز تعداد غده در بوته و اثر متقابل ژنوتیپ×سال برای کلیه صفات مورد مطالعه به جز تعداد ساقه اصلی در بوته و درصد ماده خشک غده معنی­دار بود. اثر متقابل ژنوتیپ×مکان برای کلیه صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنی­دار به‌دست آمد. اثر متقابل ژنوتیپ×سال×مکان برای صفات تعداد غده در بوته و ارتفاع بوته در سطح احتمال یک درصد معنی­دار شد. کلاستربندی بر اساس کلیه صفات مورد ارزیابی، 15 ژنوتیپ سیب­زمینی را در سه کلاستر طبقه­بندی نمود. کلاستر اول شامل هیبریدهایG1 (کلون 75-16)، G5 (کلون 75-13) و G7(کلون 75-23) بودند. درصد انحراف از میانگین کل کلاستر مذکور برای صفات عملکرد غده قابل فروش، وزن غده در بوته، تعداد غده در بوته، ارتفاع بوته و درصد ماده خشک غده مثبت برآورد شد. بر اساس نمودار چندضلعی GGL بای­پلات نشانگر الگوی کدام-برتر-کجا، هیبرید G5 (کلون 75-13) مناسب HN (همدان) و KJ (کرج) و ژنوتیپ G1 (کلون 75-16) و G8 (رقم ساوالان) مناسب AL (اردبیل) بودند. بر اساس نتایج حاصله، هیبریدهای G5 (کلون 75-13)، G7 (کلون 75-23) و G1 (کلون 75-16) نزدیک­ترین ژنوتیپ‌ها به ژنوتیپ ایده­آل بودند و بنابراین به‌ عنوان مطلوب­ترین ژنوتیپ­ها شناخته شدند.