پایداری عملکرد ارقام آبی گندم نان در اقلیم سردسیر و معتدل ایران

Abstract

این مطالعه به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه ارقام آبی گندم الوند، الموت، زرین، نوید، آذر 2، سبلان، امید و بزوستیا، در قالب طرح آماری بلوک­ های کامل تصادفی و به مدت 3 سال زراعی (89-1386) در 6 شهرستان اجرا شد. در هر سال و در هر منطقه پس از برداشت، تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه انجام و در پایان سال سوم تجزیه واریانس مرکب (3 ساله) در هر منطقه و در کل مناطق (3 سال و 6 منطقه) انجام شد. برای تعیین پایداری ارقام از روش­ های لین و بینز، ضریب تغییرات محیطی (C.V%) و روش غیر پارامتری رتبه (Rank) استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه مرکب (3 سال و 6 منطقه) نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ × منطقه × سال بر عملکرد دانه از نظر آماری معنی­ دار بود. بیشترین عملکرد دانه در میان ارقام آزمایشی به رقم الوند با 3.74 تن در هر هکتار تعلق داشت. نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش لین و بینز نشان داد که کمترین واریانس درون مکانی در میان ارقام آزمایشی به رقم زرین و کمترین کمترین ضریب تغییرات محیطی به ارقام زرین و سبلان تعلق داشتند. نتایج حاصل از روش رتبه­ بندی (Rank) نشان داد که ارقام الوند و سبلان کمترین رتبه و ارقام سبلان و بزوستیا حداقل انحراف معیار رتبه را در بین ژنوتیپ­ های آزمایشی به خود اختصاص دادند. جمع بندی نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که ارقام زرین و سبلان از پایداری بالاتری نسبت به سایر ارقام مورد تحقیق برخوردار بوده و می­ توان به کشت آن در مناطق مورد مطالعه اقدام نمود.