واکاوی ریشه‌های تداوم در سیاست خارجی فدراسیون روسیه در دورۀ پوتین

Abstract

شناخت شکل تعامل روسیه با نظام بین‌الملل و چگونگی روابط این کشور با مناطق پیرامونی اهمیت زیادی دارد. تداوم یا شباهت در الگوهای سیاست خارجی و پندارها از جایگاه روسیه در نظام بین‌الملل و تهدیدها و فرصت‌های پیش روی آن، حاکی از وجود عوامل عمیقی است که اگر چه در طول زمان دچار تغییر و دگرگونی شده‌اند؛ اما محو نشده‌اند و فرسایش نیافته‌اند. مقام‌های روسیه در زمینۀ سیاست‌گذاری خارجی لوحی سفید را به ارث نبرده‌اند و بسیار در تأثیر عوامل عینی و ذهنی پیش‌روی پیشینیان خود هستند. شاید به‌نظر برسد که اصول راهنمای سیاست خارجی روسیه به‌نحوی عمیق در فرهنگ سیاسی کشور گنجانده شده باشند. با وجود انعطاف‌پذیری تاکتیکی به‌منظور فائق‌آمدن بر عقب‌ماندگی و دشواری‌های اقتصادی که به‌نوعی به سنتی تاریخی تبدیل شده است، روس‌ها هرگز از دعاوی خود دربارۀ نقش‌آفرینی به‌عنوان قدرتی بزرگ عقب‌نشینی نکرده‌اند. در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی تلاش کرده‌ایم به این پرسش پاسخ دهیم که «چگونه می‌توان تداوم در گفتار و عمل سیاست خارجی روسیه را از سال 2004 تاکنون با وجود فرازونشیب‌های داخلی و بین‌المللی توضیح داد؟» در پاسخ به این پرسش چنین فرض کرده‌ایم: «سیاست خارجی روسیه، متأثر از ریشه‌های معنایی عمیقی است که در طول قرن‌ها در نتیجۀ تأثیرگذاری عوامل طبیعی- جغرافیایی و تحولات تاریخی و فکری پدید آمده‌اند و بر ماهیت و هویت دولت روس اثر گذاشته و تداوم و استمرار را در سیاست خارجی روسی رقم زده‌اند.»