الگویابی ساختار قدرت در بین کشورهای عضو اکو

Abstract

از عوامل اساسی در تعیین سطح قدرت ملی کشورها، محاسبۀ وزن ژئوپلیتیکی آن‌ها است. چنانچه کشورهای یک منطقۀ جغرافیایی، فعالیت‌های خود را در قالب سازمانی منطقه‌ای تعریف کنند؛ الگوی روابط آن‌ها تابع وزن ژئوپلیتیکی در سازمان منطقه‌ای تعریف می‌شود. اکو سازمانی منطقه‌ای است که با هدف‌های اقتصادی تشکیل شد. یکی از متغیرهای تأثیرگذار در روابط کشورهای عضو این سازمان، وزن ژئوپلیتیکی آن‌ها است که به‌عنوان مسئلۀ این پژوهش بررسی می‌شود. بـر ایـن اسـاس، پـس از بررسـی متغیرها و شاخص‌های مختلف، 127 متغیر بـر اسـاس روش تحلیـل آماری انتخـاب و در قالب شش عامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی ـ اجتماعی، سـرزمینی، نظـامی و علمی دسته‌بندی شده‌اند. محاسبۀ مجموعۀ امتیازهای این عوامل، بیانگر میزان و سطح قدرت و تعیین جایگاه کشورهای عضو آن در سطوح مختلف محلی، منطقه‌ای و ساختاری است. با جمع امتیـاز عامل‌هـای شش‌گانه، امتیاز نهایی این کشورها به‌دست آمد که نشان‌دهندۀ قدرت ملی آن‌ها است. سپس با توجه به میـزان قـدرت ملـی و وزن ژئوپلیتیکی کشورهای عضو سازمان اکو، ساختار قدرت منطقه‌ای ترسـیم و جایگـاه و رتبـۀ هـر کـشور در ایـن ساختار مشخص شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که قدرت‌های درجۀ اول در سطح منطقه‌ای ترکیه و ایران، قدرت‌های درجۀ دوم قدرت‌های فرعی منطقه‌ای قزاقستان و پاکستان، قدرت‌های درجۀ سوم ازبکستان، ترکمنستان، افغانستان و جمهوری آذربایجان، قدرت‌های سطح چهارم تاجیکستان و قرقیزستان، قدرت‌های ملی ضعیف‌شده‌اند که در سطح ملی با مسائلی رو‌به‌رو هستند.