ژئوپلیتیک و موازنه قدرت در دریای خزر

Abstract

منطقۀ دریای خزر به‌دلیل مجاورت دو قدرت دائمی روسیه و ایران و ظهور جمهوری­های نواستقلال، یکی از پویا­ترین نقاط جهان است. همچنین پیوستگی منافع سایر بازیگران از جمله ایالات متحدۀ آمریکا و اتحادیۀ اروپا با این کشور­­های ساحلی بر این پیچیدگی و پویایی افزوده است. در این زمینه، وجود ذخایر انرژی منطقه و توجه به منطقه به‌عنوان راهروی تجارت و حمل‌و‌نقل، پیامد­هایی را برای کشور­های منطقه و بازیگران فرامنطقه­ای در زمینۀ استقلال، ثبات و امنیت به‌دنبال داشته است. این نوشتار به پویایی­های کنونی کشورهای ساحلی دریای خزر در مسائلی مانند انرژی، اختلاف‌های نظامی و کشف توازن ژئوپلیتیک قدرت در منطقه پرداخته است و فرصت­ها و تهدیدهای شایان توجه این مؤلفه­ها را با توجه به موقعیت راهبردی این منطقه، آرایش منابع و رقابت بازیگران ارزیابی می کند. بنابراین، پرسش نوشتار آن است که مؤلفه­های پویای سیاسی، اقتصادی و نظامی بازیگران منطقه­ای و فرامنطقه­ای چه تأثیری بر موازنۀ قدرت در خزر داشته است؟ در پاسخ به این پرسش، فرضیۀ نوشتار آن است که رقابت بین کشور­های حوزۀ خزر در مسائل راهبردی و انرژی سبب صف­بندی سیاسی بین آن­ها و موازنۀ قدرت در خزر شده است.