تحریم‌های یکجانبه علیه ایران از منظر حقوق بین‌الملل کیفری: جنایت علیه بشریت؟

Abstract

تحریم یکجانبه در وهله نخست، ناقض اصول و هنجارهای حقوق بین‌الملل به نظر نمی‌رسد. حقوق بین‌الملل مدرن که همچنان در قیاس با حقوق ملی، از حیث ساختار بدوی و نوپاست، به تابعان خود این مجوز را اعطاء کرده تا به مدد ساز و کارهایی همچون تحریم، به قیام علیه نقض تعهد یا ارتکاب تخلف برخیزند و بدین‌سان در مواردی توانسته خلأ ناشی از نقص ساختار را مرتفع نماید. با این حال، چنین مجوزی قید اطلاق نداشته و هرچند می‌تواند در اشکال چندجانبه یا یکجانبه، اعمال شود، خود مقید به رعایت اسلوب و چارچوب‌هایی حقوقی است. نقض حقوق بشر یا قواعد بنیادین حقوق بین‌الملل از جمله خطوط قرمزی است که اعمال تحریم با عبور از این شاکله‌ها، اعتبار حقوقی تحریم را زیر سؤال برده و چه بسا آثار توسل به تحریم را مصداقی از ارتکاب تخلف یا تحقق جنایت بین‌المللی مبدل می‌سازد. در این مقاله درصددیم تا ضمن تأملی در آثار و تبعات تحریم یکجانبه علیه ایران، به واکاوی این امر بپردازیم که آیا نتایج و آثار تحریم‌های یکجانبه می‌تواند جنایتی بین‌المللی تلقی شود؟ با توجه به اقسام جنایت بین‌المللی در این نوشتار به امکان و امتناع تحقق جنایت علیه بشریت از رهگذر ارتکاب تحریم‌های یکجانبه خواهیم پرداخت.