بررسی تطبیقی حقوق بزه دیدگان در مراحل تعقیب و تحقیق در قانون آیین دادرسی کیفری 1392 با دیوان کیفری بین المللی

Abstract

بسیاری از نوآوری‌های قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 با پیروی از رهیافت‌های نوین عدالت کیفری نظیر عدالت ترمیمی، بزه­دیده­شناسی حمایتی، در قلمروی حقوق و حمایت‌های بایسته از بزه­دیدگان رخ داده است. پیش‌تر این رویکرد را در اساسنامه و آیین دادرسی دیوان کیفری بین‌المللی –حاصل همکاری و تعامل آرای نمایندگی‌های حقوقی اکثر کشورها؛ به‌ویژه دو نظام بزرگ حقوقی کامن­لا و رومی و ژرمنی- شاهد بوده‌ایم. بررسی تطبیقی، نمایانگر این است که قانون‌گذار ایرانی با وجود شناسایی حق‌های نوین برای بزه­دیده؛ هنوز هم با نارسایی‌هایی مانند عدم شناسایی صریح اشخاص حقوقی به‌عنوان بزه­دیده، نادیده گرفتن حق داشتن وکیل تسخیری برای بزه­دیده در مرحله­ی تحقیقات، بهره‌مند نشدن بزه­دیده از مراقبت و حمایت پزشکی و روانی مناسب، مدنظر قرار ندادن ابلاغات بسته و با لفاف به‌منظور مکتوم ماندن هویت و اسرار بزه­دیدگان و فقدان ضمانت اجرای بایسته در قبال نقض حقوق پیش‌بینی‌شده برای آنان، روبرو است، اما در مقابل؛ بزرگ‌ترین چالش پیشِ­روی دیوان، عدم انسجام و تنسیق مشارکت فعال بز­ه­دیدگان در مراحل تعقیب و تحقیق و برخوردار نبودن آنان از ارشادات مناسب حقوقی است.