بررسی تطبیقی قصه‌ی فریدون به روایت ماصرمی‌ها

Abstract

فریدون، پنجمین پادشاه نامدار کیانی است که داستان­های مربوط به او، بخش قابل‌توجهی از شاهنامه­ی فردوسی را به خود اختصاص داده است. در شاهنامه­، شمار کسانی که به همه­ی دوره­های زندگی آن­ها پرداخته شده باشد، بسیار اندک است. یکی از این شخصیت­ها فریدون است. ماجراهای مربوط به فریدون در میان عامه­ی مردم نیز نفوذ گسترده­ای یافته است. یکی از این گونه روایت­ها، روایت یکی از نقالان روستای ماصرم-روستایی در 40 کیلومتری جنوب غرب شیراز- به نام «خاور قشنگ» است. نگارنده، نخست به شیوه­ی میدانی، این روایت را ثبت کرده، سپس به بررسی تطبیقی آن با روایت شاهنامه­ی فردوسی پرداخته است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد راویان و نقّالان کوشیده­اند برای پذیرش این داستان در میان مردم منطقه، دست به بومی­سازی بزنند. به­دیگرسخن، این روایت جز در برخی خطوط داستان، کمتر شباهتی به روایت شاهنامه دارد و یکسره متفاوت شده است. بررسی این روایت نشان می­دهد که نقالان افزون بر روایت شاهنامه، به عناصر بومی و باورهای عامیانه، روایت­های مذهبی و نیز اسطوره­های کهن توجه داشته­اند. به­طورکلی می­توان­گفت تفاوت­های دو روایت در سه بخش قابل­بررسی است: حوادث، شخصیت­ها و مکان­های رخدادها.