بررسی علل به وجود آمدن احساس حقارت در شخصیّت‌های کتاب‌های کنسرو غول و یوناتارای گم‌شده

Abstract

چکیده روان‌شناسی و کاربرد آن در زندگی امروزه دارای اهمّیّت بسیاری است. این علم از دیرباز با سایر علوم از جمله ادبیّات ارتباط دوسویه‌ای داشته است. در این‌گونه از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، آثار نویسندگان از جنبه‌های مختلف روان‌شناسی تحلیل و بررسی می‌شوند. در این جستار با وام گرفتن از نظریّة شخصیّت آدلر، روان‌شناس اتریشی، به علل ایجاد احساس حقارت در شخصیّت‌های دو اثر از مهدی رجبی، نویسندة خوش ذوق و خلّاق کودک و نوجوان به نام‌های کنسرو غول و یوناتارای گم‌شده، پرداخته‌ایم. محیط (خانه/ مدرسه) علّتی اساسی در ایجاد احساس حقارت در کودک و نوجوان شناخته شده است. در این پژوهش تأثیرات محیط خانه در شکل‌گیری احساس حقارت در فرد مانند افسردگی والد، داغدیدگی، فقر و نداشتن سرپرست مناسب و تأثیرات محیط مدرسه در شکل‌گیری احساس حقارت در فرد چون آزار و اذیّت فیزیکی، نسبت دادن صفات ناپسند توسّط دانش‌آموزان و سرزنش مربیّان، در شخصیّت‌های این دو اثر، بررسی شده است. این پژوهش با رویکرد کیفیِ تحلیل محتوا بررسی شده و جملات و معانی مستتر در آن نیز بر اساس نظریّة شخصیّت آدلر از نوع تحلیل قیاسی انجام شده‌اند. نتایج در این پژوهش نشان داد که نقش و تأثیر محیط مدرسه نسبت به تأثیر محیط خانه در به وجود آمدن احساس حقارت در شخصیّت‌های داستانی رجبی، بیشتر است. با توجّه به بررسی نمونه‌های متن در این دو اثر، علل به وجود آمدن احساس حقارت هم در بخش تأثیر محیط خانه و هم در بخش تأثیر محیط مدرسه در رمان نوجوان کنسرو غول بیشتر از کتاب یوناتارای گم‌شده مشاهده شد. تأثیر محیط خانه و محیط مدرسه در ایجاد احساس حقارت در‌ توکا، شخصیّت اصلی کتاب کنسرو غول نیز نمود بیشتری یافته است.