نشر ترجمۀ ادبیات کودک و نوجوان: وضعیت کنونی، معضلات و عوامل انتخاب

Abstract

پژوهش حاضر، با بهره‌گیری از شیوه‌های مشاهدۀ میدانی، مصاحبۀ حضوری و پرسش‌نامه در چارچوبی توصیفی، به بررسی ابعادی از وضعیت کنونی انتشار ادبیات کودک و نوجوان خارجی به فارسی در ایران با تمرکز بر معضلات ترجمه و عوامل موثر در ترجمه و نشر این آثار می‌پردازد. بدین منظور، از منتخبی از مترجمان و ناشران حرفه‌ای و شاخص ادبیات کودک و نوجوان برای مصاحبه حضوری و از بیش از یکصد دانش‌آموز دختر و پسر و به همان تعداد، والدین دانش‌آموزان دبستانی برای پاسخ به پرسش‌نامه‌ها دعوت شد و داده‌های بدست‌آمده با استفاده از شیوه نظریۀ داده‌بنیاد تحلیل و بررسی شدند. به‌نظر می‌رسد عواملی چند، رونق و توسعه انتشار ترجمۀ ادبیات کودک در ایران‌ را باعث شده‌اند و از آن جمله‌ می توان به این موارد اشاره کرد: عضویت‌نداشتن ایران در کپی‌رایت و هزینۀ ناچیز تولید ترجمه به‌دلیل حذف هزینه‌های تصویرگری و تألیف، فراوانی نیروی تحصیل‌کرده و خوداشتغال در ترجمه با دستمزدهای اندک، جذابیت و تنوع بازار جهانی کتاب، تعداد محدود نویسندگان داخلی، گروه بزرگ نویسندگان زبردست جهانی و رقابت جدی مترجمان در دسترسی به آثار برگزیدۀ بین‌المللی. برخی از معیارهای انتخاب و ترجمۀ آثار کودک و نوجوان مبتنی بر نیازسنجی، یاد کودکی و تولید آثار ارزشمند، و برخی معضلات این حوزه مربوط به ترجمۀ موازی و مجدد، عدم دسترسی به امکانات لازم، و عقد قرارداد‌ها می‌باشد. همچنین در پایان، مُدلی از عوامل مؤثر در انتشار آثار ادبی ترجمه شده برای کودک و نوجوان در ایران ارئه می‌گردد.