تحلیل روابط معنایی واژگان به‌کاررفته در ادبیات داستانی کودکان ایرانی

Abstract

متن، حاصل هم‌نشینی نظام‌مند و بافت‌مدار سازه‌های زبانی در کنار یکدیگر است. بین واژگانی که یک متن را به وجود می‌آورند، روابط مختلفی برقرار است. از آنجا که بافت زبانی تأثیر زیادی بر درک مخاطبان از متن دارد، گزینش روابط مناسب بین واژه‌ها که بر معنای یکدیگر تأثیر می‌گذارند، می‌تواند از دشواری متن کاسته و به درک مطلب کمک کند. گزینش مناسب واژه و روابط واژگانی از اهمیت زیادی برخوردار است و اگر رعایت نشود، نه تنها از جذابیت متن می‌کاهد، بلکه مخاطب را در درک آن نیز دچار مشکل می‌کند. این تحقیق بر اساس مبانی نظری متکی بر روابط واژگانی، به بررسی میزان کاربرد هر یک از روابط معنایی در ده داستان کودکان متعلق به دو گروه "الف“ و "ب“ پرداخته است. در این تحقیق که داده‌های آن به روش توصیفی جمع‌آوری گردیده، پنج کتاب‌ گروه سنی "الف“ و پنج کتاب گروه سنی "ب“ به لحاظ بسامد رخداد هر یک از انواع روابط واژگانی بررسی و با یکدیگر مقایسه شده‌اند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که از میان انواع روابط واژگانی، نویسندگان کودک در هر دو گروه سنی تمایل دارند از دو رابطه تکرار و با هم‌آیی بیش از روابط دیگر استفاده کنند. همچنین بر خلاف تصور، رابطه هم‌معنایی در هر دو گروه کمترین بسامد را داشته است. نتایج این تحقیق برای نویسندگان و ویراستاران کتاب‌ها و مجلات کودکان قابل استفاده بوده و به شناخت بیشتر نسبت به آثار کودکان می‌انجامد.