حافظه فعال شنیداری و دیداری در دانش‌آموزان نارساخوان: پیش و پس از مداخله

Abstract

حافظه فعال نقش تعیین‌کننده‌ای در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی در خواندن دارد. با این وجود پژوهش‌های آموزشی انجام شده یافته‌های متفاوتی را از جهت سودمندی برنامه‌های موجود گزارش کرده‌اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه آموزشی حافظه فعال ویژه‌ دانش‌آموزان نارساخوان انجام شده است. این برنامه هر دو بعد شنیداری و دیداری حافظه فعال را مدنظر داشته است. پژوهش حاضر از نوع طرح‌های نیمه آزمایشی با پیش‌آزمون- پس‌آزمون- پیگیری و گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش‌آموزان نارساخوان پایه اول تا سوم دوره ابتدایی بود که به مراکز اختلالات یادگیری شهر تهران مراجعه‌کرده بودند. نمونه شامل 30 نفر از آنان بود که به روش در دسترس انتخاب شدند. افراد گروه نمونه بر اساس پایه تحصیلی همگن و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش 24 جلسه آموزش حافظه فعال دریافت کرد و گروه گواه هیچ برنامه آموزشی دریافت نکرد. آزمون حافظه فعال برای کودکان (پیکرینگ و گثرکول، 2001؛ ترجمه ارجمندنیا، 1396) پیش از اجرای برنامه آموزشی، پس از آن و همچنین دو ماه پس از پایان مداخله از هر دو گروه گرفته شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری با اندازه‌گیری مکرر، تحلیل شدند. یافته‌ها نشان‌دهنده تفاوت معنادار بین نمرات گروه آزمایش و گواه در پس‌آزمون و همچنین پایداری این تفاوت‌ها در آزمون پیگیری بودند و از این‌رو می‌توان سودمندی برنامه آموزشی حافظه فعال ویژه کودکان نارساخوان را در رشد توانایی حافظه فعال شنیداری و دیداری آن‌ها، تأیید کرد. اندازه اثرهای به‌دست‌آمده نیز نشان‌دهنده تأثیر مطلوب برنامه آموزشی بر ابعاد گوناگون حافظه فعال بود.