واکاوی و فهم اهم چالش‌ها و موانع عملی پیش رو در تحقق سند تحول بنیادین با تمرکز بر زیرنظام‌های اصلی آن

Abstract

هدف از انجام این پژوهش، واکاوی و فهم اهم چالش­ها و موانع عملی پیش­رو در تحقق سند تحول بنیادین با تمرکز بر زیرنظام­های اصلی آن است. لذا برای نیل به این هدف اصلی، سند تحول راهبردی و رهنامۀ فلسفه تربیت رسمی و عمومی از مبانی نظری سند تحول بنیادین با محوریت زیرنظام­های اصلی آن­ بررسی شده است. طرح پژوهش، کیفی و طرح تحقیق حدوثی یا پیدایشی و روش آن مطالعۀ موردی کیفی بود، داده­های لازم در این پژوهش با روش مصاحبۀ نیمه­سازمان­یافته با مراجعه به 17 نفر از طراحان و مسئولان سابق وزارت آموزش و پرورش، که همگی در تدوین و تنظیم سند تحول نقش­آفرینی کرده­اند؛ گرد­آوری و تجزیه و تحلیل شد. پژوهشگر با نگاه اجمالی به داده­ها و انجام سازواری آن‌ها، به روش مقایسۀ مستمر داده­ها، در ساخت مفاهیم اولیه اقدام، و با استفاده از تحلیل مضمون، به مضامین پایه، سازمان‌دهنده و فراگیر دست یافت. نتایج پژوهش نشان داد که سند تحول بنیادین با چالش­های جدی و مهمی از جمله: ضعف در تنظیم سند و فرآیند تدوین اسناد جامع و راهبردی، و ابهام در متن سند تا اولویت­دار نبودن نظام آموزشی تا تصدی‌گری و تمرکزگرایی شدید در ساختار نظام آموزشی، همچنین ضعف در تأمین منابع انسانی متخصص و توسعه­یافته، افول سطح معیشت و منزلت اجتماعی معلمان، کمبود امکانات و منابع مالی، پایین­بودن مشارکت­های مردمی و سازمآن‌های مرتبط مواجه است. شایان ذکر است که، تأثیر تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بی­ثباتی برنامه­های چهار­سالۀ دولت­ها بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را نمی­توان نادیده گرفت. مقولۀ اصلی مستخرج از واکاوی، و تجزیه و تحلیل استقرایی داده­ها، که حاکی از نظر پژوهشگر است، عبارت است از: «ابهام در نظر، بحران در عمل».