پیش‌بینی خلاقیت بر اساس ابعاد شخصیت با نقش واسطه‌ای انگیزش تحصیلی در دانش‌آموزان

Abstract

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر پنج عاملی شخصیت بر خلاقیت، با واسطه‌گری انگیزش‌تحصیلی (بی‌انگیزشی، انگیزش بیرونی، تنظیم همانند شده و انگیزش درونی) در دانش‌آموزان انجام گرفته است. بدین منظور 472 دانش‌آموز (275دختر و197 پسر دوره متوسطه) دبیرستان‌های شهر شیراز به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان در پژوهش ابزار‌های سنجش خلاقیت عابدی، ابزار پنچ عاملی نئو، ابزار انگیزه تحصیلی گی والرند و بلانچارد را تکمیل نمودند. پایایی این ابزار‌ها به‌وسیله‌ی روش آلفای کرونباخ و دوباره‌سنجی محرز گردید. روایی این ابزار‌ها نیز تأیید شدند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که از میان پنج عامل شخصیت، برون گرایی، وجدان‌گرایی و باز بودن به تجربه به صورت مثبت خلاقیت را پیش‌بینی می‌کند. در صورتی که روان‌ رنجورخویی به صورت منفی خلاقیت را پیش بینی می‌کند. دیگر یافته پژوهش نشان داد بین مؤلفه‌های شخصیت و انگیزش رابطه وجود دارد. بدین صورت که باز بودن به تجربه و وجدان‌گرایی به صورت مثبت و روان رنجور‌خویی به صورت منفی انگیزش درونی را پیش بینی می‌کرد. همچنین بی‌انگیزشی توسط عامل وجدان‌گرایی به‌صورت منفی و روان‌ رنجورخویی به‌صورت مثبت پیش‌بینی می‌شد. در نهایت نتایج نشان داد که انگیزش توانسته بین پنج عامل شخصیت و انگیزش نقش واسطه‌ای ایفا نماید. با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان گفت مکانیسم رابطه بین مؤلفه‌های شخصیت و خلاقیت ناشی از انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان می‌باشد.