ریخت‌شناسی، بوم‌شناختی و تکثیر گیاه در معرض خطر گل‌پرک یا انار شیطان (Tecomella undulata (Sm.) Seem.) (Bignoniaceae) در دشت گل‌پرکی جیرفت

Abstract

انار شیطان (Tecomella undulata (Sm.) Seem.) درختی برگ‌ریز یا بطور تقریبی همیشه سبز است که به دلیل گل‌های زیبا، مقاومت به دما و خشکی بالا، استفاده در فضای سبز، درمان برخی بیماری‌ها، تهیه چوب و .... قابل توجه است. ویژگی‌های ریخت‌شناسی، بوم‌شناختی و چگونگی تکثیر آن در دشت گل‌پرکی بررسی شد. بیشترین پراکنش آن در خاورمیانه در این دشت است که می‌توان آن‌را ذخیره‌گاه ژنتیکی اصلی معرفی نمود. گیاه روی خاک‌های شنی تا شنی -لومی سفید و نیز سنگلاخ‌های بستر رودخانه رویش می‌نماید.pH خاک برابر 5/7 و EC آن 3/1 دسی‌زیمنس بر متراست. میزان عناصر میکرو، ماکرو و کربن آلی در خاک کمتر از میزان استاندارد است. انشعابات ریشه‌ای طویل و متعدد آن، گیاهان جدید را از طریق تکثیر رویشی حتی در فاصله 30 متری یا بیشتر ایجاد می‌کند. گل‌آذین خوشه گرزن، گل‌ها بی‌بو، پیش‌پرچم، پرچم‌ها هترومورف دارای استامینود و دگرگرده‌افشان، دارای گلپوش پیوسته و در وسط ساختار ترشحی دیسکی دارد که حدود یک میلی‌لیتر مایع بی‌رنگ یا بنفش ترشح و در جلب گرده‌افشان‌ها موثر است. گرده‌افشانی دیده نشد و با وجود ظاهر طبیعی اجزای گل، هیچ میوه‌ و دانه‌ای تشکیل نمی‌شود. به دلیل سیلاب‌ها و نیز شنی بودن خاک، با شستشو و کنده شدن خاک، عناصر شسته شده، سیستم ریشه‌ای آشکار و در معرض خطر عوامل محیطی قرار می‌گیرند. فقدان تشکیل دانه، تکثیر رویشی کم و از از بین رفتن گیاهک‌های ایجاد شده از طریق تکثیر رویشی بدلیل چرای دام‌ها و خشکی یا گرمای زیاد، خطر تهدید آن را افزایش و نیاز به حفاظت و تکثیر را جدی‌تر می‌کند.