تأمّلاتی در نقشه ی جامع علمی کشور با هدف غنابخشی به ویراست های آینده ی نقشه

Abstract

خوشبختانه پس از ابلاغ نقشه‌ی جامع در واپسین روزهای سال 1389، فضایی برای اهل نظر پدید آمده است تا فارغ از جنجالهای سیاسی و علیرغم نقاط قوت فراوان نقشه، فرصت‌هایی برای بهبود نقشه در ویراست‌های بعدی پیشنهاد نمایند. این مهم با توجه به تأکیدات نقشه بر بسط فضای نقد و آزاد اندیشی اهمیت مضاعف می‌یابد. در این مقاله پس از مرور برخی تعاریف و بررسی تاریخچه‌ی نقشه‌های علمی در ایران و جهان اجمالاً به نقاط قوت و مبسوطاً به فرصت‌های بهبود نقشه در آینده اشاره شده است. هنگام نقل نظراتِ سایر اندیشمندان پیرامون نقشه تلاش شده‌است که با این نظرات به صورت نقادانه مواجهه شود و حتی‌المقدور نظرات طرف‌های مختلف درگیر در موضوع منعکس شود. در نهایت پس از بررسی نقادانه‌ی زمینه‌های متصور برای بهبود، فرصت‌هایی برای بهبود تشخیص داده شدند که دو نمونه از مهمترین آنها عبارتند از؛ اولاً اینکه سیاست علم و فناوری به عنوان دنباله‌ای از سیاست صنعتی لحاظ شود و سعی شود ابتدا یک سیاست صنعتی منسجم تصویب گردد و سپس اولویتهای فناوری و علم از دل آن برون آید نه اینکه از طریق نظرسنجی و امثال ذلک استحصال گردد، حتی در صورتیکه برای تشخیص چنین اولویتهایی بخواهیم به نظرسنجیِ خبرگان روی بیاوریم، دلفی-های بزرگ و ملی یا تحقیقاتی در این حد و اندازه برای تشخیص چنین اولویتهایی ضروری‌اند. ثانیاً اینکه با توجه به پیشرو بودن صنایع دفاعی در اغلب کشورهای تحت تهدید از جمله کشور ما، زمینه‌های لازم برای سرریز علم و فناوری از بخش دفاعی به بنگاه‌های اقتصادی فراهم شود.