وعده های تحقق نیافته پیمان منع گسترش سلاح های هسته‌ای و چالش‌های پیش‌رو: تلاش برای بقاء یا فروپاشی تدریجی؟

Abstract

چکیده<br /> از پیدایش پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قدرتهای اتمی با بی‌توجهی به دو رکن «خلع سلاح» و «انتقال فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای» ضمن حفظ زرادخانه‌های خود، با اعمال فشار به سایر کشورها تنها بر بـُعد «عدم اشاعه» تمرکز نموده و پیمان را با چالش‌های جدی مواجه ساخته‌اند. از سوی دیگر برخوردهای تبعیض‌آمیز به اختلاف نظر میان اعضای پیمان منجر شده و کلیت رژیم منع اشاعه را با خطر روبرو ساخته است. لذا برخی تحلیلگران با نگرانی نسبت به حفظ مشروعیت پیمان به دنبال راه‌حلی برای بقای این رژیم هستند. از این رو، مقاله حاضر با روشی تحلیلی- توصیفی برآن است با رویکردی انتقادی ضمن بیان ماهیت، اهداف و ارکان اصلی پیمان، به معرفی مزایا، معایب و چالش‌های پیش‌رو پرداخته و بررسی نماید که آیا عدم توازن در توجه یکسان به ارکان سه‌گانه پیمان در نهایت به زوال آن منتهی خواهد گردید یا همچنان امیدی به بهبود و گسترش این رژیم وجود دارد؟ نتایج این تحلیل نشان می‌دهد با وجود عدم کسب موفقیت در خلع سلاح قدرت‌های هسته‌ای، به دلیل عواقب سنگین نبود پیمان، بعید به نظر می‌رسد با چشم پوشی از برخی دستاوردها، تلاشها جهت اصلاح این رژیم رها شده و درنهایت این موضوع به فروپاشی تدریجی پیمان بیانجامد.