کشاورزی پایدار کارآفرینانه: در جستجوی رهیافتی مقتضی برای تسهیل توسعه کسب ‌و کارهای کارآفرینانه کشاورزی

Abstract

با عنایت به چالش‌ها و پتانسیل‌های مرتبط با رقابت‌پذیری، سودآوری، بهره‌وری و پایداری در بخش کشاورزی، کارآفرینی، نیرویی حیاتی برای پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی در کشورهای در حال توسعه به‌شمار می‌رود. کشاورزی پایدار بسان واژه‌ای چتری توصیف شده است که رهیافت‌های متعددی را برای تحقق کشاورزی آلی، کشاورزی بیولوژیک، کشاورزی بوم‌شناختی، کشاورزی کم‌نهاده، کشاورزی زیست‌پویا، کشاورزی باززاینده، کشت‌گری پایا و بوم‌زیست کشاورزی در بردارد. فراسوی مفاهیم و تفاسیر به‌عمل ‌آمده از پایداری در مقام یک پارادایم، ایدئولوژی، فلسفه، روش‌شناسی و غیره، به یک راهبرد مقتضی، هدفمند و کارکردی برای تلفیق پایداری در فرآیند توسعه کشاورزی، به‌صورت کاربردی و اقتضایی، کلیت‌گرایانه، ماندگار و انعطاف‌پذیر نیاز است در این بین، تسهیل و ترویج کارآفرینی و توسعه کسب ‌و کارهای کارآفرین در بخش کشاورزی یک راهبرد توسعه‌ای در بخش کشاورزی به‌شمار می‌رود. ارتقاء و بهره‌برداری از ظرفیت‌های کارآفرینی در بخش کشاورزی نیازمند محیطی توان‌ساز و یک رهیافت نهادی مقتضی برای تسهیل توسعه کسب‌ و کارهای کشاورزی است. به‌طور منطقی، مفهوم‌سازی جامع و واقع‌گرایانه‌ توسعه کارآفرینی کشاورزی، شامل مؤلفه‌های ساختاری و کارکردی، فرآیند، عوامل پیشبرنده و بازدارنده، دست‌اندرکاران و پیوندهای بین آن‌ها نخستین گام طراحی یک رهیافت تسهیلگر برای توسعه کسب ‌و کارهای کشاورزی محسوب می‌شود. از این‌رو، این مقاله، در پی طرح مفهومی و کارکردی کشاورزی پایدار کارآفرینانه بسان راهبردی برای توسعه و تسهیل فرآیند کارآفرینی در بخش کشاورزی است. همچنین این مقاله برخی چالش‌های زمینه‌ای، سازوکارهای عملی و دستاوردها و پیامدهای مورد انتظار از توسعه کسب و کارهای کشاورزی کارآفرینانه را معرفی می‌نماید.