طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری با رویکرد تلفیقی: نقدی بر مدل‏های پیشین و ارائه مدلی نوین در این زمینه

Abstract

مطالعه حاضر با هدف بررسی، تحلیل و نقد مدل‏های پیشین طراحی‏آموزشی و محیط‏های یادگیری و ارائه مدلی نوین در این زمینه با رویکرد تلفیقی انجام شده است. سؤال‏های اساسی در این مطالعه عبارت بودند از: 1) نقاط قوت و ضعف مدل‏های رایج جهانی در زمینه طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری کدامند؟ 2) مدل مناسب مبتنی بر رویکرد تلفیقی در زمینه طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری کدام است؟ برای پاسخگویی به سؤال‏های مذکور از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر روش جورج بردی استفاده گردید. ابتدا با استفاده از منابع مختلف فارسی و انگلیسی کتابخانه‏ای، منابع انگلیسی موجود در شبکه وب، مکاتبه با طراحان برخی از مدل‏های رایج جهانی طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری و همچنین مراجعه به وب سایت‏های مربوطه، اطلاعات اولیه برای استخراج نقاط قوت و ضعف مدل‏های پیشین طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری استخراج و جمع‏آوری گردید. سپس براساس دو معیار کلیدی عناصر اساسی مورد نیاز در یک برنامه جامع طراحی آموزشی و نوع رویکرد به موضوع طراحی آموزشی، مدل‏های انتخابی مورد تحلیل، مقایسه و نقد قرار گرفته و در نهایت مدل نوینی ارائه گردید. جامعه آماری در این تحقیق شامل کلیه مدل‏های طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری است که بیش از چهل مدل می‏باشد. نمونۀ آماری مطالعه شامل هشت مدل طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری است که با روش نمونه گیری هدفمند از میان جامعه آماری انتخاب گردید. یافته‏های این مطالعه حاکی از آن است که مدل‏های طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری دربرگیرنده‏ی کلیه عناصر اساسی مورد نیاز در یک برنامه جامع طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری نیستند و این عامل باعث شده است تا فرایند طراحی آموزشی به صورت جامع مدنظر قرار نگیرد. همچنین ارائه‏کنندگان مدل‏های پیشین طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری با رویکرد مستقل به طراحی مدل خویش پرداخته‏اند و این باعث شده است تا نتوان از کلیه ظرفیت‏ها و امکانات در فرایند طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری بهره گرفت. نویسنده مقاله حاضر سعی کرده است تا در مدل نوین خود، ضمن بهره‏گیری از رویکرد تلفیقی که نگاه کاملاً جدید و متفاوتی در طراحی‏آموزشی و محیط‏های یادگیری است، عناصر اساسی موردنیاز در یک برنامه جامع طراحی آموزشی و محیط‏های یادگیری را نیز مدنظر قرار دهد. علاوه بر آن، مبانی فلسفی، ویژگی‏ها، اصول و الزامات بکارگیری مدل نوین نیز تبیین شده است.