مطالعۀ برنامه‌های آموزشی رشته کتابداری و اطّلاع‏رسانی برای بازنگری برنامه درسی دانشگاه علّامه طباطبائی در مقطع کارشناسی

Abstract

آموزش دانشگاهی از الزامات رشته کتابداری و اطّلاع‏رسانی برای تربیت نیروی انسانی ماهر مراکز اطّلاع‏رسانی است. تحقیق حاضر در پی مطالعه برنامه درسی رشته برای بازنگری و تغییر در دروس تخصّصی اجباری و اختیاری برنامه آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی در دوره کارشناسی است. مطالعه به روش اسنادی و توصیفی با مطالعه و مشاهده منابع، اسناد و مدارک و مطالعه تطبیقی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را برنامه آموزشی گروه کتابداری و اطّلاع‏رسانی دانشگاه علامه طباطبائی، اسناد و مدارک مربوط به برنامه‌های کارشناسی دانشگاه‌های ایران، انجمن کتابداری و اطّلاع‏رسانی ایران، و مقالات و برنامه‌های آموزشی گروه‌های کتابداری و اطّلاع‏رسانی دانشگاه‌های خارج تشکیل می‌دهند. نتایج نشان می‌دهند برنامه‌های آموزشی رشته برای هم‌سویی با تحولات اجتماعی و فناوری و ارتقاء مهارت نیروی انسانی در جهان و ایران مورد تجدید نظر قرار گرفته‌اند. دانشگاه‌های فردوسی مشهد، تهران، شهید چمران اهواز و الزهرا تغییراتی را در برنامه­های آموزشی به صورت غیرمتمرکز اعمال کرده­اند، بین سال‌های 1382 تا 1389 تفاوتی بین برنامه آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی با دانشگاه‌های مذکور مشاهده می‌شود و برنامه آموزشی جدید از اوّل سال تحصیلی 1389-1390 در آن اجرا شده است. برنامه دانشگاه تگزاس شمالی و کاتولیک آمریکا با 57 واحد کمترین مقدار و دانشگاه هاوایی با 126 واحد بیش‌ترین مقدار واحد درسی را دارند اما جمع واحدهای دروس برنامه ایران 80 است و تفاوت ناشی از سیاست متفاوت و انعطاف برنامه دانشگاه‌ها مشتق از نیازسنجی آن‌هاست. بیش‌ترین فراوانی و پراکندگی دروس دانشگاه‌های خارج با 11 مورد و رتبه 1 متعلق به درس مقدّمه‌ای بر خدمات مرجع و اطّلاع رسانی و کمترین فراوانی با 1 مورد و رتبه هشتم به طور مشترک متعلق به دروس آشنایی با فناوری‌های اطّلاعات و ارتباطات، آموزش سواد فناوری اطّلاعات، ارزیابی محتوایی پایگاه داده‌ها، اصول کار مرجع و مهارت‌های ارتباطی، امنیت داده‌ها، بازاریابی و اقتصاد اطّلاعات، طراحی واژگان، مدیریت حفاظت و نگهداری، مقدّمه ای بر علوم شناختی، مقدّمه ای بر منابع و فناوری‌های چندرسانه‌ای، و مقدّمه‌ای بر مدیریت آرشیو است. جمع تعداد دروس پیشنهادی تخصّصی اجباری 41 و تخصّصی اختیاری 7 و جمع واحدها 121 بدون احتساب دروس پایه و عمومی است که با فزونی 35 واحد بر برنامه جاری، هماهنگی بین برنامه مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و توزیع دروس گرایش‌ها توصیه شده است.