دوران‌های فترت و پیوستگی زنجیرۀ حجت‌های الهی

Abstract

در یکی از آیات قرآن و برخی روایات، از «دوران‌های فترت» سخن به میان آمده‌است. گمان برخی مفسران و فرهنگ­نامه‌نویسان آن ‏بوده که ادوار فترت، ادوار خلوّ زمین از برگزیدگان خداست؛ ازاین­رو، «فترة من الرسل» را «دوران گسستگی بین رسولان» معنا ‏کرده‌اند.‏ تحقیق حاضر، برداشت مزبور را به چالش می‌کشد و شواهد نادرستیِ این تفسیر را به دست می‌دهد. کاربردهای متنوع ‏ریشه «فتر» و واژه «فترت»، گویای آن است که فترت به معنای «ضعف و رخوت» است نه «انقطاع و گسستگی»؛ و دوران­های فترت نیز ‏به دوران­های ضعف و تقیه‌ی برگزیدگان خدا اشاره دارد. بدین ترتیب، تفسیرِ فترت به گسست، تحریف معنای جوهریِ فترت و ‏تحمیل یک معنای شاذ و نوپدید بر این لغت است که شاهد لغوی پیش از خود ندارد.‏ از سوی دیگر، سبب ارائۀ تفسیر شاذ از واژۀ فترت، پیش‌فرض تاریخی لغتنامه‌نویسان و مفسران دربارۀ احوال دوران‌های ‏فترت می‌باشد؛ این در حالی است که پیش‌فرض تاریخی آنان دربارۀ انقطاع حجج در دوران‌های فترت نیز غلط ‌است و ‏شواهد نشان می­دهد که در تمام دوران­های مشهور فترت نیز حجت­های خدا در زمین حضور داشته‌اند. نتیجه آن­که، بر اساس یک ‏پیش‌فرض غلط تاریخی، معنایی خلاف عرف لغوی بر لغت فترت تحمیل شده‌ و بدین ترتیب شماری از مفسرین و لغویین، از ‏معنای اصلی فترت که ناظر به ضعف و انزوای گزیدگان الهی است فاصله گرفته‌اند.<br />